7 kwietnia 2005 r.

Na podstawie art. 84 ust. 1 Regulaminu Senatu wnoszę projekt uchwały w 60. rocznicę zakończenia II wojny światowej.

p r o j e k t

60 lat temu dobiegła końca na naszym kontynencie II wojna światowa. Upadł faszyzm. Zakończył się koszmar ludobójstwa, terroru i wysiedleń, czas pogardy dla człowieka i całych narodów.

W najokrutniejszej i najkrwawszej w dziejach ludzkości wojnie Polska stała się pierwszą ofiarą niemieckiego faszyzmu. Opuszczona przez koalicjantów, pierwsza też stanęła do heroicznej walki zakończonej zwycięstwem. Naród Polski nigdy nie uległ przemocy, nie ugiął się przed wrogami, nie skompromitował się kolaboracją, nie utracił ducha i wiary w odzyskanie niepodległości.

Dla nas, Polaków, wojna ta, od pierwszego do ostatniego dnia, była walką o coś więcej niż przetrwanie, stała się bowiem wojną w obronie człowieczeństwa, prawdy i sprawiedliwości, o ludzką godność. Ponieśliśmy w tej walce straty niemożliwe do oszacowania, zapłaciliśmy cenę trudną do objęcia wyobraźnią. Utraciliśmy ponad 6 milionów obywateli, w tym miliony obywateli polskich pochodzenia żydowskiego. Mogiły naszych żołnierzy zasłały wszystkie pola bitewne.

Pamiętamy i będziemy pamiętać o bohaterskich czynach żołnierzy koalicji antyhitlerowskiej.

II wojna światowa zapisała się w dziejach ludzkości jako największy i zarazem najkrwawszy konflikt zbrojny. Trwała sześć lat i objęła niemal cały świat. Uczestniczyło w niej 61 z 67 istniejących ówcześnie państw. W wojnę zaangażowanych było w większym lub mniejszym stopniu około 80% ludności świata. Działania zbrojne toczyły się na terenie 40 państw, które łącznie powołały pod broń 115 milionów żołnierzy. W jej wyniku straciło życie ponad 50 milionów ludzi, a dalszych 35 milionów zostało rannych.

Polska jako pierwsza przeciwstawiła się agresorom: 1 września 1939 r. stawiła czoła Trzeciej Rzeszy, a 17 września - Związkowi Radzieckiemu. Już 1 września cały Naród, zespolony moralnie ideą obrony Ojczyzny, stanął do heroicznego boju w obronie granic, niepodległości, honoru i własnej godności. Opór naszego kraju we wrześniu 1939 roku zapoczątkował proces tworzenia koalicji antyfaszystowskiej, której Polska przez cały okres wojny była aktywnym uczestnikiem.

- obrona przed niemiecką, a następnie radziecką agresją od 1 września do 6 października 1939 roku;

- walka w konspiracji;

Te trzy elementy stanowią o polskim wkładzie w II wojnę światową, określają jego rozmiary wojskowe, zasięg geograficzny, a także determinację, z jaką Naród Polski, przeciwstawiając się biologicznej zagładzie, walczył zarazem o własne państwo, o niepodległość, o prawo do istnienia. Wartości te sprawiły, iż żołnierz polski bił się do ostatniej kropli krwi na wszystkich frontach tej wojny.

Przewaga liczebna i techniczna armii niemieckiej nad Wojskiem Polskim we wrześniu 1939 roku sprawiła, że w samotnym starciu Polska nie miała szans. Mimo heroicznego wysiłku polskiego żołnierza klęska była nieuchronna. Przyniosła ona utratę niepodległości Polski, podział terytorium państwa i okupację. Państwo polskie jednak nie skapitulowało, a duch narodu nie został złamany. Walką zbrojną w kraju i poza jego granicami kierowały legalne władze Rzeczypospolitej utworzone 30 września 1939 roku, reprezentujące Polskę w gronie zjednoczonych narodów. Głównym celem władz było odtworzenie jednostek Wojska Polskiego u boku aliantów, by kontynuować walkę do zwycięskiego końca.

Z czasem na okupowanych ziemiach polskich ukształtowały się struktury państwa podziemnego z własnym aparatem władzy, administracją, sądownictwem, tajnym nauczaniem, a nade wszystko wojskiem. Polskie Państwo Podziemne było fenomenem w skali okupowanej Europy. W połowie 1944 roku, w szczytowym okresie swej działalności, polska konspiracja wojskowa skupiała przeszło 650 tysięcy żołnierzy i prowadziła walkę podziemną w różnych formach - od sabotażu i dywersji po otwarte działania zbrojne. Ogółem formacje konspiracyjne wykonały około 10 tysięcy akcji zbrojnych. Największą bitwą żołnierzy polskiej konspiracji było Powstanie Warszawskie, które ze względu na zaangażowane siły i środki, czas trwania oraz straty poniesione przez obie strony nie ma odpowiednika w okupowanej Europie.

W zbrojnym ruchu oporu innych krajów, m.in. we Francji, Belgii, Jugosławii, Związku Radzieckim, we Włoszech i Czechosłowacji, uczestniczyło 55 tysięcy Polaków.

Jednym z wielu sukcesów polskich w latach II wojny światowej było rozpoznanie przez wywiad Armii Krajowej niemieckich przygotowań do produkcji rakiet V-1 i V-2. Bezcenne znaczenie dla aliantów miał również sukces polskich naukowców w rozpracowaniu i zbudowaniu repliki niemieckiej maszyny szyfrującej "Enigma". Złamanie przez Polaków systemu szyfrowego "Enigmy" umożliwiło aliantom poznanie treści rozkazów i planów operacyjnych Niemców.

W okresie inwazji w Normandii w czerwcu 1944 roku w składzie wojsk alianckich działało polskie lotnictwo i marynarka wojenna. Pod koniec lipca ruszyła na kontynent 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka - najsilniejszy związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, który wsławił się w bitwie pod Falaise i Chambois oraz udziałem w wyzwalaniu wielu miast Francji, Belgii i Holandii. Swój szlak bojowy dywizja zakończyła 6 maja 1945 roku w niemieckim porcie wojennym i twierdzy Wilhelmshaven.

1 Samodzielna Brygada Spadochronowa gen. Stanisława Sosabowskiego od 18 do 26 września uczestniczyła w alianckiej operacji "Market Garden".

Polskie jednostki lądowe i lotnicze na Zachodzie w latach 1939-1945 walczyły na trzech arenach działań wojennych: północnoeuropejskiej (1940 r.), zachodnioeuropejskiej (w 1940 roku i w latach 1944-1945) oraz śródziemnomorskiej (w latach 1940-1942 w Afryce Północnej i 1944-1945 we Włoszech). Polska Marynarka Wojenna operowała na morzach: Północnym, Norweskim i Arktycznym, na Oceanie Atlantyckim oraz na Morzu Śródziemnym z przyległymi akwenami. W końcowym okresie wojny Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie liczyły około 200 tysięcy żołnierzy.

Wojsko Polskie na froncie wschodnim w dniu zakończenia II wojny światowej w Europie było blisko 400-tysięcznym, liczącym się sprzymierzeńcem koalicji antyhitlerowskiej.

Polski wysiłek militarny w końcowym okresie wojny mierzony jest udziałem blisko 600 tysięcy żołnierzy. Łącznie z żołnierzami wojska podziemnego różnych organizacji w okupowanym kraju pod koniec wojny Naród Polski wystawił do walki potężną armię liczącą milion dwieście tysięcy żołnierzy. Wojsko Polskie w końcowym okresie wojny było armią nowoczesną, w pełni odpowiadającą wymogom ówczesnego pola walki, liczącą się pod względem operacyjnym wśród armii sojuszniczych. Osiągnęło wysoki poziom kunsztu wojennego i wniosło wiele nowych wartości do skarbnicy historii wojskowości polskiej.

Mówiąc o wkładzie Polski w II wojnę światową, o wysiłku militarnym żołnierza polskiego, o jego walce o wolność, niepodległość, o byt państwowy, o honor i godność Polski, Narodu Polskiego i Wojska Polskiego, należy widzieć również cały tragizm późniejszych losów żołnierskich. Decyzje jałtańskie przekreśliły możliwość powrotu do Polski wielu tysięcy żołnierzy polskich, którzy przelewali krew na zachodzie Europy. Tysiące żołnierzy polskiej konspiracji niepodległościowej trafiło do radzieckich więzień i łagrów, w których straciło zdrowie i życie.

Ofiara poniesiona przez Polskę w latach II wojny światowej, wkład żołnierza polskiego w zwycięstwo koalicji antyfaszystowskiej wymagają należnego uczczenia i uhonorowania. Wyrazem czci i hołdu wobec wszystkich, którzy przyczynili się do zwycięstwa nad zbrodniczym faszyzmem, jest uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w 60. rocznicę zakończenia II wojny światowej.