Bezrobocie i polityka zatrudnienia w Polsce

2 i 3 lipca 2001 r., pod patronatem wicemarszałka Marcina Tyrny oraz podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Piotra Kołodziejczyka, w Senacie odbyła się konferencja na temat: Bezrobocie i polityka zatrudnienia w Polsce. Organizatorami konferencji byli: Senat RP, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Międzynarodowa Organizacja Pracy.

W dwudniowej konferencji uczestniczyli m.in. przedstawiciele rządu, pracodawców, związków zawodowych, wojewódzkich urzędów pracy, parlamentarzyści i naukowcy. Wśród zagranicznych uczestników byli reprezentanci Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Komisji Europejskiej.

Pierwszy dzień konferencji, któremu przewodniczył wiceminister pracy i polityki społecznej Piotr Kołodziejczyk, poświęcony był przyczynom bezrobocia w Polsce i polityce zatrudnienia w naszym kraju.

Otwierając konferencję, wicemarszałek M. Tyrna stwierdził, ze już nie raz wydawało się, że człowieka zastąpią maszyny, ale tak się nie stało - w miejsce niepotrzebnych zawodów pojawiły się nowe.

Wicemarszałek podkreślił, ze to pracownicy są konsumentami, to oni tworzą rynek. Jeśli zamiast nich rośnie grupa bezrobotnych, powstają problemy w wielu dziedzinach. Jak stwierdził, bezrobocie to problemy moralne - rozpad rodziny, alkoholizm i wzrost przestępczości. Bezrobocie, nawet ekonomicznie uzasadnione, tworzy zagrożenie.

Zdaniem M. Tyrny, bezrobocie w Polsce nadal będzie rosło. Wśród największych problemów polskiego rynku pracy wicemarszałek wymienił długotrwałość bezrobocia - 1,3 mln bezrobotnych nie ma pracy dłużej niż 12 miesięcy, oraz bardzo duże zróżnicowanie terytorialne - poziom bezrobocia waha się w zależności od regionu od 11,9 do 25%.

Szef zespołu doradców ministra pracy i polityki społecznej Michał Boni stwierdził, że w Polsce mamy do czynienia z drugą falą wzrostu bezrobocia.

Andrew Newell z uniwersytetu w Sussex w Wielkiej Brytanii wskazał na kilka głównych przyczyn wzrostu bezrobocia w Polsce od 1999 r. Jego zdaniem, na wzrost miały wpływ m.in. cztery reformy - przede wszystkim służby zdrowia, oraz restrukturyzacja, m.in. w górnictwie, hutnictwie i transporcie.

Również zdaniem Ryszarda Łepika, reprezentującego OPZZ, za bezrobocie w Polsce odpowiada restrukturyzacja i cztery reformy. Aby sytuacja się poprawiła, trzeba stworzyć mechanizmy wzrostu popytu inwestycyjnego.

Odmiennego zdania był M. Boni. "Przesadzamy chyba co do roli restrukturyzacji we wzroście bezrobocia" - powiedział. Dodał, że należy zacząć patrzeć na restrukturyzację jako na konieczność. M. Boni podkreślił, że ciągle są jeszcze "garby przeszłości", które niesiemy. To słaba mobilność, zróżnicowanie terytorialne potencjału ekonomicznego i niskie kwalifikacje. W tej sytuacji potrzebne jest promowanie zatrudnienia ludzi młodych, zróżnicowanie płacy minimalnej.

W opinii Jerzego Hausnera z Akademii Ekonomicznej w Krakowie, na wzrost bezrobocia miała wpływ prowadzona w ostatnich latach polityka fiskalna i monetarna. "Wysokie stopy procentowe dławią naszą gospodarkę. Tylko stopniowe obniżanie stóp może zrzucić pętlę ograniczającą" - podkreślił. Jego zdaniem, bez wzrostu gospodarczego nie może być mowy o wzroście zatrudnienia.

Aby skutecznie ograniczać bezrobocie należy, zdaniem J. Hausnera, zróżnicować płacę minimalną - potrzebne są bonusy dla tych bezrobotnych, którzy podejmują pracę, trzeba też stworzyć system szkoleń i kontroli jakości kształcenia wyższego oraz wypracować standardy sprawnego dialogu społecznego w miejsce szwankującego modelu scentralizowanej komisji trójstronnej.

Do takiego dialogu wzywał Andrzej Wilk z Konfederacji Pracodawców Prywatnych, zgadzając się z A. Hausnerem. Jego zdaniem, należy uelastycznić kodeks pracy w zakresie czasu pracy i rodzajów umów.

Jacek Smagowicz z NSZZ "Solidarność" ubolewał nad tym, że zniknęła zasada solidarności - nie znajduje ona odzwierciedlenia np. w uchwalaniu budżetu, a "króluje pełny liberalizm - brak sprawiedliwości i etyki".

Aktywna polityka rynku pracy w krajach Europy środkowej i Wschodniej oraz jej ocena była tematem wystąpienia Aleny Nesporovej, szefa Zespołu ds. Polityki Rynku Pracy w Krajach Transformacji Międzynarodowego Biura Pracy w Genewie.

Ekspert Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Komisji Europejskiej Terry Corcoran mówił o roli krajowego planu działania na rzecz zatrudnienia.

Marek Góra ze Szkoły Głównej Handlowej omówił implikacje dla polityki rynku pracy.

Wystąpienie Jana Rutkowskiego, ekonomisty ds. rynków pracy Banku światowego w Warszawie, poświęcone było tworzeniu i likwidacji miejsc pracy, restrukturyzacji przedsiębiorstw w latach 1993-1999 w Polsce.

Tematem drugiego dnia konferencji było kształcenie i szkolenie zawodowe w kontekście zatrudnienia. Obradom przewodniczył przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator Mieczysław Janowski,

Uczestnicy konferencji wysłuchali wystąpienia Nialla O'Higginsa, eksperta Biura Regionalnego MOP ds. Europy Środkowej i Wschodniej w Budapeszcie, dotyczącego kształcenia i szkolenia zawodowego w krajach Europy środkowej i Wschodniej.

Dyrektor Departamentu Edukacji dla Rynku Pracy w Ministerstwie Edukacji Narodowej Ryszard Szubański przedstawił natomiast założenia reformy systemu kształcenia i szkolenia zawodowego w Polsce.