Warszawa, dnia 19.01.2001 r.

Stosownie do postanowień art. 49 ust. 4 i ust. 5 Regulaminu Senatu, uprzejmie przesyłam na ręce Pani Marszałek, odpowiedź udzieloną Panu Zbigniewowi Kruszewskiemu, w związku ze złożonym przez Pana Senatora w dniu 7 grudnia 2000 r., na 70 posiedzeniu Senatu oświadczeniem, skierowanym do Ministra Sprawiedliwości, przesłanym mi przez Panią Marszałek przy piśmie z dnia 13 grudnia 2000 r., znak AG/043/461/2000/IV.

W oświadczeniu, Pan Senator podnosi problem występujących przypadków nieterminowego regulowania, przez jednostki wymiaru sprawiedliwości, należności ławników i kuratorów, co jak zaznacza w kontekście obniżenia w ostatnim czasie tych należności jest szczególnie istotne. Oświadczenie kończy wnioskiem "o wyjaśnienie powodów, dla których mają miejsce zaległości w wypłacaniu należności ławnikom i kuratorom sądowym".

Zanim przystąpię do wyjaśnień chciałbym, jako istotną dla sprawy, przedstawić krótką informację dotyczącą wprowadzonych na przestrzeni 2000 r. regulacji prawnych, związanych ze świadczeniami na rzecz ławników i kuratorów sądowych, a także ich skutków finansowych. Przy czym na wstępie muszę zaznaczyć, że w ostatnim czasie, czyli na przestrzeni 2000 r., nie zostały wprowadzone żadne zmiany w zakresie wynagradzania kuratorów sądowych czy też ławników, które skutkowały obniżeniem wysokości tych świadczeń.

Zmiana dotycząca sposobu ustalania rekompensaty dla ławników, wprowadzona rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 maja 2000 r. w sprawie rekompensaty dla ławników nie pozostających w stosunku pracy za czas wykonywania czynności w sądzie (Dz.U. Nr 65, poz. 773), obowiązująca od 24 sierpnia 2000 r., ani nie miała na celu, ani też nie spowodowała obniżenia należności ławników.

Rozporządzenie wprowadziło jedynie zmianę podstawy do określenia wysokości rekompensaty. Jako podstawę przyjęliśmy kwotę bazową wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, określoną corocznie w ustawie budżetowej państwa. Równocześnie w celu zachowania dotychczasowego poziomu rekompensat z IV kwartału 1999 r., podniesione zostały średnio o 15% wskaźniki procentowe naliczeń. W ten sposób systemu naliczania rekompensat dla ławników dostosowany został do zasad wynagradzania przyjętych w państwowej sferze budżetowej, w tym również w jednostkach wymiaru sprawiedliwości (sądy, prokuratury).

Wprowadzenie nowych stawek, (podkreślam - stawek, a więc wielkości obliczonych przy użyciu nowej podstawy i nowych mnożników), nie oznacza obniżenia poziomu wysokości rekompensat w skali roku. Kwota bazowa waloryzowana jest corocznie w stopniu uwzględniającym wzrost wynagrodzeń ponad przewidywany wskaźnik inflacji i taki mechanizm waloryzacji wynagrodzeń jest powszechnie obowiązujący w sferze budżetowej. Tym samym nie było i nie ma pogorszenia sytuacji finansowej ławników.

Od 1 października 2000 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 listopada 2000 r., zmieniającego rozporządzeniem w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagrodzenia urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz szczegółowych zasad odbywania stażu urzędniczego (Dz.U. Nr 100, poz. 1081), nastąpił wzrost dodatków funkcyjnych dla kuratorów zawodowych przeciętnie o 120 zł na 1 etat. W rezultacie przejęte wynagrodzenie kuratorów w 2000 r. było zdecydowanie wyższe niż w roku poprzednim i wyższe niż przeciętne w sferze budżetowej.

Natomiast w przypadku kuratorów sądowych społecznych, zasady ustalania ryczałtów z tytułu kosztów ponoszonych w związku ze sprawowanymi przez nich dozorami lub nadzorami, nie zmieniły się od 1986 r. Ryczałt ustala i przyznaje Prezes sądu i wynosi on za sprawowanie jednego dozoru lub nadzoru do 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w kwartale poprzedzającym wypłatę tej należności, ogłoszonej przez Prezesa GUS stosownie do przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 listopada 1986 r. w sprawie kuratorów sądowych (DZ.U. Nr 43, poz. 212 z późniejszymi zmianami).

Przystępując teraz do wyjaśnienia, o które występuje w konkluzji oświadczenia Pan Senator, chciałbym uprzejmie podkreślić, że występujące w ciągu 2000 roku przypadki opóźnień w realizacji zobowiązań przez jednostki wymiaru sprawiedliwości, to skutek czasowych ograniczeń ich zdolności płatniczej, co wiązało się bezpośrednio z trudną sytuacją finansową budżetu państwa, szczególnie pod koniec roku budżetowego.

W grudniu 2000 r. środki niezbędne na bieżącą działalność resortu sprawiedliwości zostały decyzją Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2000 r., znak BP 2/433/11/6/2000, ograniczone o 3,5% rocznego budżetu )po zmianach), czyli o kwotę 169,9 mln zł.

W wyniku tej decyzji środki na wydatki bieżące jednostek w miesiącu grudniu zostały pomniejszone o 41% co praktycznie gwarantowało tylko wypłaty wynagrodzeń i spowodowało, że w 2001 rok sądy i prokuratury weszły z dużymi zobowiązaniami, w tym również zaległymi wypłatami należności dla ławników i kuratorów sądowych.

Janusz Niemcewicz

Podsekretarz Stanu