Informację w związku z oświadczeniem senatora Wiesława Pietrzaka, złożonym na 67. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 73), przekazał Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Pracy i Polityki Społecznej:
Warszawa, dnia 2000-11-23
Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu RP
Szanowna Pani Marszałek,
W związku z przekazanymi przy piśmie z dnia 3 listopada 2000 r. znak: AG-043-341-2000-IV tekstami dwóch oświadczeń złożonych przez Pana Senatora Wiesława Pietrzaka podczas 67 posiedzenia Senatu RP, uprzejmie informuję, co następuje:
I. Zgodnie z ustawą z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 414 z późn. zm.), gwarantowany zasiłek okresowy przysługuje osobie, która utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych, pobieranego na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, z powodu upływu okresu jego pobierania oraz posiadającej dochód niższy od ustalonego w ustawie o pomocy
społecznej kryterium dochodowego. Zasiłek ten przysługuje przez okres do 36 miesięcy, pod warunkiem że w dniu utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych oraz w okresie pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego, osoba ta samotnie wychowuje co najmniej 1 dziecko, nie dłużej jednak niż do 15 roku życia.Przez pierwszy rok gwarantowany zasiłek okresowy przysługuje w wysokości maksymalnej tj. w kwocie równej kryterium dochodowemu osoby samotnie gospodarującej (od 1 czerwca br. 410 zł, przez kolejne 2 lata - 80% tej kwoty (320,80 zł). Kwoty te podlegają waloryzacji - w zależności od wskaźnika wzrostu cent towarów i usług konsumpcyjnych - raz w roku od 1 czerwca lub dwa razy w roku - od 1 marca i 1 września.
Od gwarantowanego zasiłku okresowego ośrodek pomocy społecznej opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe.
Świadczenie to, w zamyśle ustawodawcy, miało wspierać osoby, które utraciły miejsce pracy, a nie zdołały pozyskać nowego w czasie otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych. Zasiłek ten ma więc charakter pomocy przejściowej dla osób bezrobotnych, które w czasie jego otrzymywania powinny aktywnie poszukiwać miejsca pracy. Szczególnie istotne jest to w przypadku młodych osób, które powinny w możliwie szybkim czasie wyjść z kręgu stałych świadc
zeniobiorców pomocy społecznej i powrócić na rynek pracy.W ramach współpracy ośrodków pomocy społecznej i urzędów pracy z osobami otrzymującymi gwarantowany zasiłek okresowy prowadzone są działania wpierające trudny proces poszukiwania zatrudnienia, między innymi poprzez szkolenia, czasowe subsydiowane zatrudnienie, np. w ramach prac interwencyjnych czy też uczestnictwo w kursach umożliwiających przekwalifikowanie zawodowe. W przypadku czasowego zatrudnienia, wypłata gwarantowanego zasiłku okresowego jest
wstrzymywana, a w sytuacji ponownej utraty pracy - jego wypłacanie jest ponownie przywracane.Wprowadzenie powyższych przepisów miało na celu złagodzenie skutków utraty miejsca pracy i stałego źródła dochodu. Gwarantowany zasiłek okresowy wprowadzony został jako świadczenie obligatoryjne dla osób, które spełniają określone w ustawie o pomocy społecznej warunki, ale nie ma on charakteru świadczenia stałego.
Podkreślić należy, że utrata uprawnień do gwarantowanego zasiłku okresowego nie wyklucza możliwości korzystania z innych form pomocy społecznej zarówno finansowej jak i pozamaterialnej (dożywianie dzieci, pomoc rzeczowa, zasiłki).
Pragnę jednocześnie nadmienić, że mając na uwadze trudną sytuację finansową pomocy społecznej i rosnące potrzeby w tym zakresie, przewidziano w ustawie budżetowej na 2000 r. rezerwy celowe, w tym rezerwę na zasiłki i pomoc w naturze. Na wniosek Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Minister Finansów decyzją z dnia 7 lipca br. uruchomił drugą część (49%) tej rezerwy.
Jednocześnie pragnę podkreślić, że ustawą z dnia 27 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 93, poz. 569), wprowadzony został w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu przepis art.
24 ust. 4, zgodnie z którym okres pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego podlega zaliczeniu do okresu, od którego zależy wysokość zasiłku dla bezrobotnych oraz prawo do zasiłku przedemerytalnego.II. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Zakres i formy współdziałania określa kierownik ośrodka pomocy społecznej lub upoważniony przez niego pracownik socjalny (art. 6 ust. 1a ww. ustawy).
W przypadku osób bezrobotnych, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, prowadzone mogą być pewne działania zmierzające do aktywnego poszukiwania pracy np. poprzez wizyty w zakładach pracy. Często ośrodki pomocy społecznej udostępniają telefony i ogłoszenia o ofertach pracy, a także pokrywają koszty komunikacji związanej z poszukiwaniem zatrudnienia. Podstawowym problemem w przypadku tych podopiecznych pomocy społecznej jest przywrócenie ich na rynek pracy,
co powinno być realizowane także w formie aktywności własnej osoby bezrobotnej.Kwestia określonych zachowań ze strony potencjalnych pracodawców niestety nie leży w gestii odpowiedzialności pracowników pomocy społecznej i wykracza poza przepisy ustawy o pomocy społecznej. Formy pracy z osobami bezrobotnymi nie mogą być, jak się wydaje, determinowane przez takie właśnie postawy, nawet jeżeli są one odczytywane jako nieprzychylne.
Jednocześnie pragnę podkreślić, że zgodnie z art. 49b pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, pracownik socjalny kieruje się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy poszanowaniem ich godności i prawa tych osób do samostanowienia.
III. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 z późn. zm.), w rejonach w których stopa bezrobocia (30 czerwca ubiegłego roku) nie przekracza przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, okres pobierania zasiłku wynosi 6 miesięcy. Natomiast na terenie powiatowych urzędów pracy, w kt
órych stopa bezrobocia przekracza przeciętną stopę bezrobocia w kraju okres pobierania zasiłku wynosi do 12 miesięcy, a w szczególnych sytuacjach określonych w ustawie okres pobierania zasiłku może wynosić do 18 miesięcy.Przyjęcie daty 30 czerwca, wynikało z następujących powodów:
- stopa bezrobocia, przeciętna dla kraju i poszczególnych powiatowych urzędów pracy, ogłaszana jest przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego jest znana po upływie miesiąca za miesiąc poprzedni. Ponadto przekazanie i opublikowanie obwieszczenia w "Monitorze Polskim" i jego ukazanie się następuje po upływie kolejnego miesiąca. Np. obwieszczenie stopy bezrobocia wg stanu na dzień 30 czerwca 2000 r. opublikowane zostało w "Monitorze Polskim" z dnia 27 września 2000 r. (M.P. Nr 30
, poz. 636). Gdyby przyjmowana była np. stopa bezrobocia z października lub późniejszego miesiąca, wówczas zarówno osoby rejestrujące się w styczniu następnego roku, jak i urzędy pracy nie wiedziałyby, na jaki okres przysługiwałby zasiłek oraz nie byłoby możliwe wydanie prawidłowej decyzji w tym zakresie.Ponadto uprzejmie informuję, że nie jest prawdą, że stopa bezrobocia 30 czerwca jest zawsze niższa niż w końcu roku, np. 30 czerwca wyższa niż 31 grudnia była stopa bezrobocia w 1994, 1995, 1996 i 1997 roku. Nadmieniam, że jeżeli wyższa jest stopa bezrobocia w poszczególnych urzędach pracy w końcu roku, to wyższa jest również przeciętna stopa bezrobocia w całym kraju, co nie miałoby wpływu (z pewnymi wyjątkami) na uprawnienia do okresu pobierania zasiłku.
Informując o powyższym
z szacunkiem
Longin Komołowski