W nawiązaniu do oświadczenia senatora Mariana Żenkiewicza, wygłoszonego na 19. posiedzenia Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 20), wyjaśnienie przesłał Minister Finansów:
Warszawa,1998.08.21
Pani
Prof. dr hab. Alicja GRZEŚKOWIAK
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek,
W nawiązaniu do przekazanego, przy piśmie z dnia 7 sierpnia 1998 r., Nr AG/043/180/98/IV, tekstu oświadczenia złożonego przez Senatora Mariana Żenkiewicza na 19 posiedzeniu Senatu w dniu 6 sierpnia 1998 roku w sprawie wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień:
Wynagrodzenia pracowników państwowej sfery budżetowej są finansowane z budżetu państwa. Biorąc to pod uwagę, wysokość środków finansowych przeznaczanych z budżetu na wynagrodzenia, a zatem i wysokość wynagrodzeń oraz ich wzrost muszą być uzależnione od sytuacji finansowej państwa,
W państwowej sferze budżetowej regulacje dotyczące poziomu i wzrostu wynagrodzeń wynikają z ustawy budżetowej, uchwalanej przez Parlament, będącej rocznym planem dochodów i wydatków. Dochody budżetu zależą od sytuacji gospodarczej przedsiębiorstw, tempa wzrostu produktu krajowego brutto, poziomu inflacji oraz rozwiązań przyjętych w systemie podatkowym. Przyjęta i realizowana zasada obniżania obciążeń podatkowych oznacza relatywne zmniejszenie dochodów budżetu, a więc także wydatków. Tak samo działają ulgi w podatkach, ponieważ zmniejszają dochody budżetu.
W miarę jednak możliwości finansowych budżetu państwa, planowane są środki finansowe na wynagrodzenia pracowników cywilnych państwowej sfery budżetowej tak, aby następowała poprawa płac tej grupy pracowników, w wysokości wyprzedzającej o kilka punktów średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem.
W 1999 r. zakłada się, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w państwowej sferze budżetowej wzrośnie o 10,5% tj. wyprzedzi o 2 pkt procentowe prognozowany średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Jeśli chodzi o wynagrodzenia pracowników administracji państwowej na szczeblu wojewódzkim, to ich poziom jest zależny od możliwości finansowych budżetu państwa, natomiast w odniesieniu do pracowników samorządowych wydawane co roku rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie wynagradzania tych pracowników określa tylko zmienione tabele miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego (uwzględniające inflację). Dodatki służbowe i inne składniki wynagrodzeń pr
acowników samorządowych zależą od możliwości budżetów własnych gmin i decyzji samorządów. Biorąc jednak pod uwagę wynagrodzenia pracowników urzędów wojewódzkich (administracja rządowa) i urzędów miejskich (samorządowych), przeciętne wynagrodzenie w 1997 r. kształtowało się odpowiednio: 1176,64 zł i 1142,23 zł (załącznik tabela GUS); było więc wyższe w urzędach wojewódzkich.Obecnie przeprowadzane reformy: administracji państwa, zasad finansowania służby zdrowia i edukacji wpłyną na przemieszczenia pracowników finansowanych z budżetu państwa i finansowanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, bądź innych źródeł.
Począwszy od 1 stycznia 1999 r. należy oczekiwać następujących zmian w źródłach finansowania wynagrodzeń pracowników zaliczanych obecnie do pracowników cywilnych państwowej sfery budżetowej:
a) pracownicy ochrony zdrowia w przeważającej części staną się osobami zatrudnionymi na zasadach umów o pracę zawieranych z samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej. Zakłady te będą gromadzić środki za usługi wykonane na rzecz pacjentów ubezpieczonych w Kasach Chorych. Dyrektor Zakładu będzie z posiadanych środków wydzielał część przeznaczoną na wynagrodzenia. O poziomie indywidualnej płacy będzie decydować zaangażowanie danej osoby w wykony
wanie zadań zakładu,b) znacząca część zadań oświatowo-wychowawczych zostanie przekazana do jednostek samorządu terytorialnego jako zadania własne, to znaczy finansowane z własnych dochodów tych jednostek, powiększonych o ewentualne subwencje oświatowe. Szkoły zyskają większą samodzielność w gospodarowaniu środkami finansowymi, co umożliwi ich dyrektorom różnicowanie płac w zależności od osobistego zaangażowania pracowników, oczywiście w granicach wyznaczonych przez ustawy,
c) w innych działach finansowanych dotychczas z budżetu państwa nastąpią podobne do opisanych wyżej, lecz nie tak liczebnie duże, przemieszczenia kompetencji między zadaniami realizowanymi przez budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego.
Opisane wyżej przekształcenia wymagają zasadniczej reformy zasad kształtowania środków na wynagrodzenia
Rozdzielenie zależności między wynagrodzeniami mnożnikowymi, a wynagrodzeniami pracowników cywilnych to tylko jedna z zasad wymagających zmiany. Przy czym uprzejmie informuję, że dotychczas zarówno w planowaniu jak i statystyce oddzielnie ujmowano pracowników objętych systemami mnożnikowymi i pracowników cywilnych. Problem polega jednak na tym, że przy planowaniu środków na wynagrodzenia jakikolwiek wzrost lub zmniejszenie przeciętnego w
ynagrodzenia pracowników cywilnych powoduje wzrost lub zmniejszenie wynagrodzeń osób objętych systemami mnożnikowymi. Powiązanie to proponuje się zlikwidować już od roku 1999.Problemy modyfikacji zasad wynagradzania pracowników sfery budżetowej są przedmiotem pracy specjalnego zespołu międzyresortowego, w którego skład wchodzą przedstawiciele: Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, Ministra Edukacji Narodowej, Kancelarii Premiera oraz Ministra Finansów.
Założenia docelowych rozwiązań w zakresie kształtowania środków na wynagrodzenia pracowników państwowej sfery budżetowej przewidują dokonanie podziału ogółu pracowników na cztery grupy i stosowanie w odniesieniu do nich różnych metod ustalania tych środków.
Pierwszą grupę stanowiliby pracownicy wynagradzani wg systemów mnożnikowych. Środki na wynagrodzenia dla tej grupy ustalano by w oparciu o następujące czynniki:
- liczbę etatów kalkulacyjnych,
- prognozowane przeciętne wynagrodzenie w państwowej sferze budżetowej z 1998 r. w wysokości 1.027,5 zł, waloryzowane corocznie co najmniej o wskaźnik prognozowanego średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych,
- ustalanie na podstawie odrębnych przepisów krotności tego wynagrodzenia.
Drugą grupę stanowiliby pracownicy administracji państwowej nie będący pracownikami służby cywilnej. Środki na wynagrodzenia dla tej grupy byłyby ustalane przez waloryzowanie środków na wynagrodzenia z roku poprzedniego wskaźnikiem wzrostu równym co najmniej wskaźnikowi prognozowanego średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Zatrudnienie w tej grupie ulegało zmniejszeniu poprzez przechodzenie pracowników do pierwszej grupy tj. do pracowników służby cywilnej.
Trzecią grupę stanowiliby pracownicy szkół wyższych, upowszechniania kultury i innych jednostek gospodarki pozabudżetowej dotowanej. Wielkość środków na wynagrodzenia w omawianych jednostkach ustalana byłaby samodzielnie w ramach posiadanych środków finansowych (łącznie z dotacjami z budżetu państwa). Dotacje dla tych jednostek kalkulowane byłyby z uwzglę
dnieniem co najmniej stopnia inflacji.Czwartą grupę stanowiliby pracownicy, którzy począwszy od 1999 roku przestaną być pracownikami państwowej sfery budżetowej, w tym pracownicy służby zdrowia i oświaty. Dla tej grupy pracowników Rada Ministrów przedkładałaby ogólnokrajowym organizacjom związków zawodowych, podobnie jak to czyni dla sektora przedsiębiorstw, przewidywany wzrost wynagrodzeń w następnym roku budżetowym nie niższy niż prognozowany średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych, to j
est tak, jak dla pracowników państwowej sfery budżetowej. Powyższe zagwarantowałoby odpowiednie wynagrodzenie tym wszystkim pracownikom sfery budżetowej, którzy od roku 1999 staną się pracownikami samorządowymi. Wyższy poziom wynagrodzeń tych pracowników zależeć będzie od możliwości budżetów samorządowych i decyzji ich władz.Z poważaniem
z up. Ministra Finansów
Sekretarz Stanu
Jerzy Miller