Warszawa, 2003-09-04

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W odpowiedzi na ww. oświadczenie senatorskie, przesłane przez Pana Marszałka (przy piśmie z dnia 12 sierpnia 2003 r., znak. BPS/DSK-043-385/03) do Urzędu (nr rej. GUNB 15641/03 z dnia 18.08.2003 r.) w sprawie robót budowlanych prowadzonych przez BDF - Nieruchomości Spółka z o.o. przy budowie budynku administracyjno-biurowego przy ul. Gnieźnieńskiej 32 w Poznaniu - uprzejmie informuję, co następuje:

I. W przedmiocie wniosku o wyłączenie organu, skierowanego do Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (pismem z dnia 5 sierpnia 2003 r.), przeprowadzono postępowanie, mające na celu ustalenie, czy zachodzą przesłanki wyłączenia organu, przewidziane w art. 25 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), tj. czy postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności pozwolenia na budowę budynku administracyjno-biurowego w Poznaniu dla BDF Nieruchomości Sp. z o.o. dotyczy interesów majątkowych osób, zatrudnionych w organie właściwym do rozpoznania sprawy.

W toku postępowania wyjaśniającego ustalono, iż przedmiotowa sprawa nie dotyczy interesów majątkowych osoby, zajmującej stanowisko kierownicze w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim, ani interesów majątkowych osób, pozostających w stosunkach, określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3 Kpa z taką osobą. Z materiału dowodowego sprawy nie wynika również, iż sprawa dotyczy interesów majątkowych osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3 Kpa.

Należy przy tym podkreślić, że brak przesłanek do wyłączenia, określonych w art. 25 § 1 Kpa, obliguje właściwy organ (w przedmiotowej sprawie GINB), do wydania postanowienia o odmowie wyłączenia organu. Obydwie wymienione wyżej przesłanki stanowią bowiem katalog zamknięty przesłanek pozytywnych zastosowania instytucji wyłączenia organu i muszą wystąpić łącznie (KPA Komentarz, B. Adamiak, J. Borkowski, C.H.BECK, Warszawa 2000, s. 168-169). Oznacza to, że dokonanie wyłączenia organu z innych przyczyn, niż wskazane przez Kpa, stanowiłoby naruszenie art. 7 Konstytucji RP i art. 6 Kpa, będąc działaniem bez umocowania prawnego.

Ponadto wypada wskazać, iż postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest dwuinstancyjne, gdzie Wojewoda Wielkopolski działa jako organ pierwszej instancji, zaś główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jako organ drugiej instancji.

Będące przedmiotem rozpoznania pismo Skarżących zawiera wniosek o wyłączenie organu pierwszej i drugiej instancji, w uzasadnieniu zaś podaje zarzuty, dotyczące rozstrzygnięć Prezydenta Miasta Poznania i Wojewody wielkopolskiego. Dlatego przedmiotowe pismo można odnosić do wyłączenia obydwu ww. organów. Wniosek w zakresie wyłączenia Prezydenta miasta Poznania jest bezprzedmiotowy, bowiem organ ten nie jest właściwy w sprawie nieważności wydanego przez siebie pozwolenia na budowę. Wyłączyć na podst. art. 25 § 1 Kpa można jedynie organ, który jest właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie.

II. W kwestii pominięcia strony przez organ pierwszej instancji w decyzji Prezydenta Miasta Poznania (z 3 sierpnia 2003 r. nr 58/03, znak UA.A/I.A06/7351-3296/02) o pozwoleniu na budowę informuję, że decyzja ta rzeczywiście nie została przez ten organ dostarczona Ewie Namysł, Marii Namysł i Janinie Dorosz, które twierdzą, że są właścicielkami działki 16/2 w Poznaniu. Skarżące nie zostały bowiem uznane za stronę postępowania.

Zasadniczą kwestią w tym zakresie pozostaje ustalenie stanu prawnego nieruchomości 16/2 przy ul. Gnieźnieńskiej w Poznaniu, która została zajęta pod drogę publiczną. Nieruchomość ta graniczy z terenem, objętym planowaną inwestycją i pozwoleniem na budowę (z dnia 3 stycznia 2003 r.). Wojewoda wielkopolski, który odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności przedmiotowego pozwolenia na budowę uznał, iż nieruchomość ta stanowi własność Skarbu Państwa.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, iż nieruchomość 16/2 została zajęta pod drogę publiczną, lecz nie wydano w tym zakresie decyzji wojewody, stwierdzającej nabycie własności działki ex lege na rzecz Skarbu Państwa. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 16 maja 2002 r. (IV CKN 1071/00-LEX nr 57207) (...), treść przepisu ust. 3 art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną - nadającego deklaratoryjnej decyzji wojewody, stwierdzającej nabycie własności ex lege, charakter dokumentu stanowiącego podstawę wpisu tego prawa do księgi wieczystej (...), oznacza, że ta decyzja ostateczna stanowi wyłączny dowód nabycia własności, a powołujący się na spełnienie się skutku nabycia własności z ustawy powinien w oparciu o ten dokument fakt ten wykazać". W piśmiennictwie podkreśla się, iż.: "choć nabycie prawa własności gruntu, na którym znajduje się droga następuje z mocy prawa w określonej dacie kalendarzowej (art. 73 ust. 1 ustawy z 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną), to jednak wymaga ono - już choćby dla celów dowodowych - potwierdzenia stosownym dokumentem. Dokumentem tym będzie ostateczna decyzja wojewody. (...)" (Bura A. Artykuł P. Rejent 2002/1/43 - t. 2).

Z załączonego do akt sprawy odpisu księgi wieczystej, prowadzonej dla działki 16/2 wynika, iż właścicielem przedmiotowej działki są Skarżące. "Dopóki (...) domniemanie (o którym mowa w art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) nie zostanie obalone, co w okolicznościach określonych w ar. 73 (ustawy z 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną) może być dokonane jedynie decyzją wojewody, dopóty nie wydaje się prawnie uzasadnione, aby inny organ lub nawet sąd mógł przeprowadzić w ramach art. 73 skuteczny dowód przeciwko temu domniemaniu" (Wolanin M., Glosa P OSP 2002/7-8/106 - t. 3). Zgodnie z zapisem księgi wieczystej, prowadzonej dla nieruchomości 16/2 prawo własności tej działki przysługuje Ewie Namysł, Marii Namysł i Janinie Dorosz.

III. W oświadczeniu Pan Senator Adam Biela podnosi, iż decyzja Prezydenta Miasta Poznania o pozwoleniu na budowę (z dnia 3 stycznia 2003 r.) nie wymienia działki 16/2. Przedmiotowe pozwolenie na budowę nie wymienia wskazanej nieruchomości, bowiem inwestycja budynku administracyjno -biurowego nie została zaprojektowana na tej działce.

Jeżeli inwestor prowadzi na tym terenie roboty budowlane, stanowią one samowolę budowlaną, zaś bezprawne korzystanie z cudzej nieruchomości może być przedmiotem roszczeń petytoryjnych (windykacyjnych lub negatoryjnych) z zakresu ochrony własności, dochodzonych przed sądem cywilnym na podst. art. 222 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego. Powyższe jednak nie może wpływać na ocenę pozwolenia na budowę, które w przypadku jego weryfikacji w trybach nadzwyczajnych, jest badane tylko w zakresie nieruchomości, objętych rozstrzygnięciem tej decyzji. Przypadek, gdy pozwolenie na budowę obejmuje kilka działek, zaś faktycznie roboty budowlane wykonywane są nie tylko na terenach wskazanych w decyzji, ale również na innych, nie skutkuje stwierdzeniem nieważności pozwolenia na budowę.

IV. W zakresie zarzutu, dotyczącego realizacji inwestycji na rzece Główna, będącej własnością Skarbu Państwa, uprzejmie informuję, iż kwestia ta zostanie wyjaśniona po ponownym rozpoznaniu sprawy przez organ stopnia wojewódzkiego w przedmiocie wniosku stron o stwierdzenie nieważności decyzji (z dnia 3 stycznia 2003 r.) o pozwoleniu na budowę. Od decyzji tej przysługuje odwołanie do GINB, dlatego w chwili obecnej zajmowanie stanowiska w tej sprawie jest przedwczesne.

V. Należy nadmienić, iż brak udziału strony w postępowaniu, zgodnie z art. 145 § 1 pkt 4 Kpa, jest podstawą do wznowienia postępowania. Postępowanie w przedmiocie nieważności oparte jest na podstawach wymienionych w katalogu zamkniętym art. 156 § 1 Kpa. Żadne inne okoliczności, w tym przesłanka określona w art. 145 § 1 Kpa, nie mogą stanowić podstawy stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji administracyjnej.

Nadzoru Budowlanego

Jerzy Urban