Warszawa, dnia 17 grudnia 2004 r.

Pan
Ryszard Jarzembowski
Wicemarszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Odpowiadając na pismo nr BPS/DSK-043-502/04 z dnia 23 listopada 2004 r. adresowane na ręce Jerzego Hausnera - Wiceprezesa Rady Ministrów i przekazane do rozpatrzenia Ministrowi Sprawiedliwości uprzejmie przedstawiam odpowiedź na oświadczenie złożone przez Panią Senator Zdzisławę Janowską podczas 72. Posiedzenia Senatu RP w dniu 18 listopada 2004 r. w sprawie sytuacji więziennictwa oraz realizacji postulatów zawartych w Porozumieniu z Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa.

Obecna sytuacja w polskich więzieniach nie jest tak drastyczna, jak przed kilku laty, lecz jest nadal trudna. Fakt ten spowodował podpisanie w dniu 13 listopada 2003 roku Porozumienia pomiędzy Ministrem Sprawiedliwości a Przewodniczącym Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa.

Podpisanie Porozumienia jest wyrazem tego, że Minister Sprawiedliwości doskonale zna sytuację więziennictwa i ma świadomość jego potrzeb.

Od początku 1999 roku liczba osadzonych wzrosła z około 53 tysięcy do nieomal 83 tysięcy w 2003 roku, tj. o ponad 50%. W tym czasie więziennictwo dysponowało 69 tysiącami miejsc zakwaterowania dla więźniów. Brakowało miejsc dla ponad 13 tysięcy osadzonych.

Powierzchnia przypadająca na jednego więźnia w polskich jednostkach penitencjarnych znacząco odbiega od standardów międzynarodowych. Pomimo, iż Kodeks karny wykonawczy określa ją na 3 m², w praktyce wynosi około 2,6 m².

W wyniku trwającego od wielu lat niskiego poziomu finansowania zadań, wzrostu liczby populacji osadzonych oraz blokady wydatków w 2001 roku więziennictwo popadło w gigantyczne zadłużenie wynoszące ponad 118 mln zł.

Wzrostowi liczby osób pozbawionych wolności i zwiększeniu zadań więziennictwa nie towarzyszył odpowiedni wzrost liczby etatów w Służbie Więziennej. Spowodowało to, że praktycznie ta sama liczba funkcjonariuszy i pracowników więziennictwa zobowiązana była wykonywać znacznie więcej obowiązków. Liczba osadzonych przypadających na jednego funkcjonariusza zwiększyła się z 2,5 do 3,5. W konsekwencji wykonywanie ustawowych zadań służby Więziennej wymagało angażowania funkcjonariuszy w coraz to większym zakresie. Liczba godzin nadliczbowych funkcjonariuszy, za które nie otrzymali oni stosownego wynagrodzenia lub ekwiwalentu w postaci czasu wolnego od służby ciągle rosła i maksymalnie osiągnęła wartość niemal 1,9 mln.

Zdaniem Ministra Sprawiedliwości Porozumienie zawarte w listopadzie 2003 roku z Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa jest realizowane. Rządowi RP przedłożono obszerny Raport stanowiący ocenę sytuacji w więziennictwie oraz wskazujący sposoby rozwiązania najważniejszych problemów, w tym: poprawy uposażenia funkcjonariuszy, zwiększenia liczby etatów oraz zwiększenia pojemności zakładów karnych i aresztów śledczych.

O realizacji poszczególnych postulatów Porozumienia świadczą działania podejmowane zarówno przez resort sprawiedliwości, jak i przez służbę Więzienną. Najistotniejsze z nich to:

- wyasygnowanie w budżecie na 2004 rok środków na zwiększenie liczby etatów o 760, w tym 660 etatów funkcjonariuszy. Taki wzrost liczby etatów umożliwił zmniejszenie liczby nadgodzin o 500 tysięcy. Proces zmniejszania liczby nadgodzin będzie postępował, ponieważ przyjęci funkcjonariusze zostali przeszkoleni i wdrożeni do pełnienia obowiązków służbowych,

- Raport przyjęty przez rząd - który wpłynął na konstrukcję projektu budżetu więziennictwa na 2005 rok, zwłaszcza w zakresie wydatków inwestycyjnych. W toku prac nad budżetem 2005 roku zmierza się do zbliżenia wskaźników uposażeń obowiązujących w Służbie Więziennej i Policji. Minister Sprawiedliwości zaproponował wewnętrzne przesunięcia w budżecie resortu zwiększając środki na uposażenie funkcjonariuszy. W efekcie strona rządowa zagwarantowała podniesienie wskaźnika w projekcie budżetu na 2005 rok do wysokości 1,93, natomiast Posłowie Komisji Finansów Publicznych zaproponowali przesunięcie środków budżetowych ze źródeł pozostających poza wymiarem sprawiedliwości w wysokości zapewniającej osiągnięcie wskaźnika w wysokości 1,95. Rada Ministrów przyjęła rozporządzenie w sprawie wskaźnika wielokrotności kwoty bazowej stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej podwyższając go od 1 października 2004 r. do poziomu 1,90, a od 1 stycznia 2005 r. - 1,95.

- wyjazdowe posiedzenia Komisji sejmowych: Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Finansów Publicznych - w ich trakcie członkowie Komisji szczegółowo zapoznali się z sytuacją więziennictwa. Mają oni pełną świadomość koniecznych zmian i szukają do tego najlepszych rozwiązań.

W efekcie przytoczonych działań spośród uzgodnień z Naczelnym Samorządnym Związkiem Zawodowym Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa ujętych w Porozumieniu z 13 listopada 2003 r. dotyczących: rozwiązania problemu nadgodzin, wzrostu ilości etatów funkcjonariuszy i pracowników cywilnych oraz zrównania wskaźnika uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej ze wskaźnikiem ustanowionym dla Policji - dotychczas nie został załatwiony jedynie postulat dotyczący zrównania wskaźników.

Aktualnie obowiązujący dla Służby Więziennej wskaźnik wielokrotności kwoty bazowej ustalony od 16 czerwca 2000 r. wynosi 1,84 i jest jednym z najniższych w służbach mundurowych. Już w 1995 roku ówczesny Minister Sprawiedliwości deklarował rozwiązanie tego problemu. Oczekiwanie kadry więziennictwa, że postulat ten zostanie zrealizowany jest w pełni zasadne.

Minister Sprawiedliwości uważa, że postulat podniesienia wskaźnika wynagrodzeń w Służbie Więziennej do poziomu obowiązującego w Policji wciąż znajduje pełne uzasadnienie i w dalszym ciągu będzie podejmował działania zmierzające do jego realizacji.

Z wyrazami szacunku

z upoważnienia

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

Andrzej Grzelak

SEKRETARZ STANU