20 grudnia 2005 r.

Podczas posiedzenia Komisji Rodziny i Polityki Społecznej wybrano drugiego zastępcę przewodniczącego komisji. W dyskusji senator Władysław Sidorowicz zgłosił na to stanowisko kandydaturę senatora Mieczysława Augustyna. W głosowaniu tajnym przeprowadzonym przez senatorów: W. Sidorowicza, Jana Szafrańca oraz Zbigniewa Trybułę zgłoszony kandydat uzyskał poparcie wszystkich obecnych na posiedzeniu członków komisji.

Następnie zostały przedstawione wstępne propozycje planu pracy komisji w 2006 r.

W trzecim i czwartym punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie rozpatrywali dwie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, uchwalone jednocześnie przez Sejm. Pierwsza z nich była projektem poselskim, zgłoszonym przez posłów Ligi Polskich Rodzin, a druga - projektem rządowym.

Opinie na temat rozpatrywanych nowelizacji przekazali wiceminister pracy i polityki społecznej Joanna Kluzik-Rostkowska, dyrektor Departamentu Świadczeń Rodzinnych Alina Wiśniewska oraz dyrektor Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej w tym resorcie Krystyna Wyrwicka. Ponadto wysłuchano opinii posłów: Małgorzaty Gosiewskiej i Wojciecha Wierzejskiego oraz zapoznano się z uwagami Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Nowelizacja Ligi Polskich Rodzin zakładała wypłatę 1000 zł jednorazowego zasiłku z tytułu urodzenia dziecka dla wszystkich, niezależnie od dochodu, oraz dodatkową możliwość przyznawania "becikowego" przez samorządy.

W głosowaniu Komisja Rodziny i Polityki Społecznej postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie dwóch poprawek do rozpatrywanej nowelizacji. Komisja uznała, że "becikowe" powinno być podwyższone do tysiąca złotych, ale otrzymywać je powinni tylko najubożsi. Komisja zaproponowała wykreślenie z tej ustawy zapisu przewidującego wypłatę 1000 zł jednorazowego zasiłku z tytułu urodzenia dziecka dla wszystkich, niezależnie od dochodu.

Pozostawiono przepisy dopuszczające wypłatę "becikowego", jako świadczenia fakultatywnego, przez gminy. Uchwały rad gmin w tej sprawie, jak zwracano uwagę, były kwestionowane. Obecny na posiedzeniu Komisji Rodziny i Polityki Społecznej poseł W. Wierzejski przypomniał, że nowela autorstwa LPR zakładała po 1000 zł "becikowego" dla każdej rodziny, niezależnie od dochodu, oraz dodatkową możliwość przyznawania dodatku za urodzenie dziecka przez samorządy. Ponadto osobne "becikowe" miałyby dostawać, tak jak dotąd, rodziny, w których miesięczny dochód na osobę nie przekracza 504 zł bądź 583 zł - z dzieckiem niepełnosprawnym. Liga wystosowała list otwarty do senatorów, w którym zaapelowała, by poprzeć ustawę jej autorstwa.

Rozpatrywana przez Komisję Rodziny i Polityki Społecznej druga nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych, wniesiona przez rząd, proponowała podwyższenie zasiłku porodowego, potocznie zwanego "becikowym", z obecnych 500 do 1000 zł. Miałyby je otrzymywać tylko kobiety z rodzin najuboższych, w których dochód na osobę nie przekracza 504 zł lub 583 zł - z dzieckiem niepełnosprawnym.

Komisja Rodziny i Polityki Społecznej przyjęła ustawę z trzema poprawkami. Senatorowie uznali, że zasiłek porodowy powinien być podwyższony do tysiąca złotych i wypłacany kobietom o niskich dochodach.

Wśród poprawek do noweli rządowej znalazło się także przywrócenie wykreślonej wcześniej na etapie prac sejmowych definicji "ojca nieznanego". Ustawa precyzuje bowiem przepisy, określające, kto jest uprawniony do otrzymywania dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Rząd chciał, by dodatek ten przysługiwał samotnie wychowującym dziecko matce, ojcu lub opiekunowi dziecka tylko w wypadku, gdy drugi z rodziców nie żyje lub jest nieznany. Początkowo mianem "ojca nieznanego" określono w projekcie "ojca dziecka, które zostało poczęte w wyniku czynu zabronionego i nie ma możliwości ustalenia ojcostwa". Definicja ta wywołała dyskusję w Sejmie i w konsekwencji ją usunięto. Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zdecydowała jednak, że określenie "ojciec nieznany" nie może pozostać bez definicji i przywrócono ją w pierwotnym brzmieniu. Ponadto senatorowie zmienili brzmienie zapisu, który PSL w formie wniosku mniejszości wprowadził w Sejmie do ustawy. Zakładała ona obniżenie progu dochodowego, który uprawnia rolników do korzystania ze świadczeń rodzinnych. Próg miał być obniżony z obecnych 194 zł na 135 zł. Tyle bowiem - zgodnie z publikowanym przez GUS wskaźnikiem - wynosi dochód z 1 hektara przeliczeniowego w gospodarstwie rolnym. Jak wyliczył jednak resort pracy, obniżenie tego progu spowodowałoby wzrost liczby uprawnionych do otrzymywania świadczeń rodzinnych o około 15-18%, co wiązałoby się ze wzrostem wydatków z budżetu o blisko 1 mld zł. Dlatego, zgodnie z sugestią resortu, komisja wprowadziła do ustawy poprawkę, która pozwala obniżyć kryterium dochodowe rolników, ale tylko w wypadku wypłaty "becikowego". Do pozostałych świadczeń rodzinnych stosowałoby się nadal obecne kryterium 194 zł z hektara przeliczeniowego.

Na sprawozdawcę Komisji Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie dwóch rozpatrywanych ustaw został wyznaczony senator Antoni Szymański.

Następnie senatorowie przystąpili do rozpatrywania ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania".

Komisja zapoznała się z opiniami o ustawie, które przedstawili m.in.: wiceminister pracy i polityki społecznej Joanna Kluzik-Rostkowska, Mirosław Kaczmarek - dyrektor Zespołu Badań i Analiz w Biurze Rzecznika Praw Dziecka, oraz Grażyna Rdzanek-Piwowar z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Uwagi do ustawy przedstawiło senackie biuro legislacyjne.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona na podstawie projektu rządowego. Jej celem było stworzenie wieloletniego programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania", służącego walce ze społecznym problemem niedożywienia dzieci i młodzieży oraz innych osób potrzebujących, których sytuacja uzasadnia objęcie ich pomocą społeczną.

Dożywianie dzieci oraz zapewnianie posiłku osobom potrzebującym należy do zadań własnych gmin. W latach poprzednich zadanie to było dofinansowywane ze środków rezerwy celowej budżetu państwa. W 2005 r. temu wsparciu służył rządowy program "Posiłek dla potrzebujących", realizowany na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 19 października 2004 r., wydanego na podstawie ustawy o pomocy społecznej. Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu ustawy, środki z budżetu państwa przyznawane w ramach realizacji programów rządowych były zawsze pomocą jednoroczną, co nie gwarantowało ich kontynuacji i uniemożliwiało zaplanowanie strategii długoterminowej. Zdaniem projektodawcy, właściwe było zagwarantowanie stałego dofinansowania tego zadania z budżetu państwa.

Rozpatrywana przez Komisję Rodziny i Polityki Społecznej ustawa przewidywała realizację programu dożywiania w latach 2006-2009. Pomoc ta udzielana będzie w formie posiłku, świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności albo w postaci świadczenia rzeczowego. Pomocą zostaną objęte: dzieci do lat 7, uczniowie szkół do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej oraz osoby i rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji, w której - zgodnie z art. 7 ustawy o pomocy społecznej - przysługuje pomoc społeczna (m.in. pozostające w ubóstwie, sieroctwie, bezdomności, bezrobociu, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej chorobie). Bezpłatna pomoc dla osób i rodzin została uzależniona od kryterium dochodowego tych osób lub rodzin, które nie może przekroczyć 150% kryterium dochodowego przewidzianego odpowiednio w ustawie o pomocy społecznej. Gmina może podjąć uchwałę o podwyższeniu kryterium dochodowego. Niezależnie od przedstawionych wymogów pomocą w formie posiłku mogą być objęte również osoby i rodziny niespełniające kryterium dochodowego. Pomoc ta będzie wówczas udzielana za odpłatnością, której warunki określi rada gminy.

Program ma być realizowany w gminach, a jego koordynatorami na szczeblu gminy, województwa i w skali całego kraju są odpowiednio wójt, wojewoda, i minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, którym ustawa wyznacza konkretne zadania.

Program finansowany będzie zarówno z budżetu państwa, jak i ze środków samorządu terytorialnego. Łączny koszt realizacji programu wyniesie 2 900 000 tys. zł, w tym z budżetu państwa w poszczególnych latach ma być pochodzić nie mniej niż 500 000 tys. zł.

W głosowaniu Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zaproponowała wprowadzenie do ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" jednej poprawki, zgodnie z którą ustawa weszłaby w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 31 grudnia 2005 r., a nie, jak zaproponował Sejm, 1 stycznia 2006 r. Ustalono, że sprawozdawcą stanowiska komisji na posiedzeniu Senatu będzie senator A. Szymański.