Poprzedni fragment, następna część, spis treści


26 listopada 2008 r.

Posiedzenie Komisji Nauki i Edukacji Narodowej zwołano w celu rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela.

Przyjęcie sejmowej nowelizacji, uchwalonej z przedłożenia rządowego, rekomendowała senatorom Krystyna Szumilas, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Jak stwierdziła, zmiany zaproponowane przez rząd mają charakter systemowy i dotyczą wynagradzania i czasu pracy nauczycieli. Zmierzają przede wszystkim do podwyższenia płacy nauczycieli rozpoczynających pracę, tak aby zmniejszyć różnicę w wynagrodzeniach. Nowela, jak podkreśliła wiceminister K. Szumilas, doprecyzowuje zakres zadań i obowiązków nauczycieli.

"W projekcie tym chodzi przede wszystkim o polepszenie pozycji zawodowej nauczycieli, m.in. poprzez znaczący wzrost nauczycielskich wynagrodzeń" - powiedziała wiceminister edukacji K. Szumilas. Jak dodała, nowela gwarantuje, że samorządy będą wypłacać pieniądze przewidziane w Karcie Nauczyciela, a także uporządkuje zapisy dotyczące czasu pracy nauczycieli.

Zdaniem wiceminister, średni wzrost wynagrodzeń między grudniem br. a grudniem 2009 r. dla nauczycieli stażystów wyniesie 586 zł, a dla nauczycieli dyplomowanych 381 zł. Oznacza to, że nauczyciel stażysta w grudniu 2009 r. średnio będzie zarabiał 2282 zł brutto (obecnie średnia wynosi 1701 zł), a nauczyciel dyplomowany 4208 zł brutto (obecna średnia to 3827 zł). Jak podkreśliła wiceminister, od wielu lat żaden inny rząd nie przyznał tak znaczących podwyżek płac dla nauczycieli. Wiceminister wyraziła opinię, że jednym z podstawowych celów podniesienia płac jest chęć zatrzymania młodych nauczycieli w zawodzie. "Jest to tym bardziej ważne, że polscy nauczyciele stażyści zarabiają najmniej w porównaniu z nauczycielami z wszystkich krajów OECD. Polska zajmuje tutaj ostatnie miejsce" - mówiła.

"Z naszych analiz wynika, że dotychczasowe wynagrodzenie nauczycieli, które średnio wynosi 1701 zł, powoduje, że ponad połowa nauczycieli po roku rezygnuje z pracy w szkole i odchodzi do innych lepiej płatnych sektorów gospodarki" - powiedziała wiceminister K. Szumilas i dodała, że tworzy to groźbę powstania luki międzypokoleniowej wśród nauczycieli. Jak dodała, istotnym problemem, zgłaszanym przez nauczycieli i partnerów społecznych, np. oświatowe związki zawodowe, jest egzekucja zapisanych ustawowo płac. "Pojawiły się sygnały, że jednostki samorządu terytorialnego nie wywiązują się z przewidywanych Kartą Nauczyciela płac" - mówiła wiceminister K. Szumilas. Według niej, proponowane w nowelizacji rozwiązania w decydujący sposób uskutecznią mechanizmy kontroli samorządów w tym zakresie. "Samorządy na koniec roku będą miały obowiązek przeanalizowania i sprawdzenia, czy zapisane w ustawie pieniądze trafiły do kieszeni nauczycieli" - powiedziała. Jeśli płace nauczycieli nie osiągną pułapu zagwarantowanego w Karcie Nauczyciela, samorządy pod koniec roku będą musiały wypłacić ich wyrównanie. Jak zaznaczyła wiceminister, przekazanie kompetencji kontrolowania samorządów przez Regionalne Izby Obrachunkowe skutecznie poprawi sytuację w tym zakresie.

Jak poinformowała wiceminister K. Szumilas, dysproporcja między zarobkami nauczycieli stażystów a nauczycieli dyplomowanych nadal utrzyma się w graniach 2000 zł. "Jest to ważne z punktu widzenia utrzymywania motywacji młodych nauczycieli, by nadal podnosili swoje kwalifikacje" - stwierdziła. Ponadto przypomniała, że w nowelizacji znalazł się zapis, zgodnie z którym każdy nauczyciel w szkole podstawowej i gimnazjum będzie musiał przepracować dodatkowo dwie godziny z uczniami poza ich obowiązkowymi lekcjami, np. w kółku zainteresowań lub w świetlicy. Każdy nauczyciel w szkole ponadgimnazjalnej musiałby przepracować w ten sposób jedną dodatkową godzinę. Jak podkreśliła wiceminister, obowiązek ten ma być realizowany przez nauczycieli w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy. Zdaniem wiceminister edukacji, w ten sposób dyrektor będzie miał dodatkowe narzędzie w organizacji czasu uczniów poza lekcjami obowiązkowymi.

Podczas posiedzenia żadnych uwag o charakterze legislacyjnym nie zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

W trakcie dyskusji senatorowie interesowali się m.in. nowymi zasadami wynagradzania nauczycieli, wskazywali także na potrzebę rozszerzenia zakresu szczebli awansów. Ich zdaniem, poważnym problemem wciąż pozostaje system awansu zawodowego dla nauczycieli, którzy, przez szereg lat po osiągnięciu poziomu nauczyciela dyplomowanego, nie mają motywacji do podnoszenia własnych kwalifikacji zawodowych.

W wyniku głosowania, na wniosek przewodniczącego senatora Kazimierza Wiatra, Komisja Nauki, Edukacji i Sportu poparła sejmową ustawę o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Sławomira Kowalskiego.

* * *

Podczas swojego posiedzenia senatorowie z Komisji Praw Człowieka i Praworządności postanowili zaproponować wprowadzenie czterech poprawek do ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

Ustawę przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Łukasz Rędziniak. Nowela włącza do krajowego porządku prawnego decyzję ramową Rady 2006/783/WSiSW z 6 października 2006 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego stosowania nakazów konfiskaty. Rozwiązania zaproponowane w ustawie zmierzają do uproszczenia procedur w stosunkach między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Ustawa nie budziła zastrzeżeń senatorów i nikt nie zgłosił się do dyskusji. Obecna na posiedzeniu przedstawicielka Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu zasygnalizowała natomiast potrzebę wprowadzenia do sejmowej nowelizacji poprawek o charakterze redakcyjnym. Proponowane zmiany poparł przewodniczący komisji senator Stanisław Piotrowicz.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności zaakceptowała zgłoszone poprawki. Na sprawozdawcę stanowiska komisji podczas posiedzenia plenarnego Izby wybrano senatora S. Piotrowicza.

27 listopada 2008 r.

Na swym posiedzeniu Komisja Rodziny i Polityki Społecznej postanowiła zarekomendować Senatowi wprowadzenie 7 poprawek do ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych. Wszystkie zmiany miały charakter precyzujący albo językowy. Senatorowie opowiedzieli się za ich przyjęciem jednogłośnie. Na sprawozdawcę komisji wybrany został senator Stanisław Kogut. Ustawa trafi teraz na posiedzenie plenarne Senatu.

Ustawa o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych, uchwalona przez Sejm 19 listopada br., ma wejść w życie 1 stycznia 2013 r. Przewiduje utworzenie zakładów emerytalnych, które będą zarządzały funduszami emerytalnymi i reprezentowały je na zewnątrz. Fundusze te będą wypłacały dożywotnie emerytury kapitałowe. Trafią do nich środki zgromadzone na kontach przez ubezpieczonych w OFE.

Zakłady emerytalne mają działać w formie spółek akcyjnych. Za zarządzanie funduszem będą mogły pobierać opłatę - maksymalnie 3,5% wypłacanych emerytur. Nie będzie ona jednak liczona od kwot wpłacanych przez ubezpieczonego, ale od wypłacanej emerytury.

Jak wyjaśnił podczas posiedzenia Komisji Rodziny i Polityki Społecznej wiceminister pracy i polityki społecznej Marek Bucior, oznacza to, że jeżeli ktoś zgromadzi w OFE 100 tys. zł, to 3,5% nie będzie liczone od 100 tys. zł, lecz od około 500 zł, bo taka będzie mniej więcej emerytura tej osoby.

Według ustawy, jeden zakład emerytalny ma zarządzać tylko jednym funduszem. Przewidziano możliwość łączenia się kilku zakładów, co ma umożliwić funkcjonowanie także mniejszych podmiotów, niebędących w stanie spełnić warunku posiadania minimalnego kapitału zakładowego. Do 31 grudnia 2018 r. musi on wynosić 75 mln zł, a od 1 stycznia 2019 r. - 100 mln zł.

Każdy zakład będzie musiał mieć środki własne w formie tzw. rezerwy regulacyjnej, która w razie potrzeby byłaby przeznaczona na pokrycie ewentualnych strat z inwestycji funduszu. Będzie musiał mieć także doradcę inwestycyjnego oraz aktuariusza, który zapewni bezpieczeństwo środków w ten sposób, aby należności i zobowiązania zakładu wzajemnie się bilansowały.

Kolejne przepisy gwarantujące bezpieczeństwo ubezpieczonych nakazują zakładom tworzenie dwóch rodzajów rezerw: rezerwy dożywotnich emerytur kapitałowych (na pokrycie zobowiązań wynikających z wyboru danego zakładu przez emeryta) oraz rezerwy regulacyjnej (na zabezpieczenie wypłat z funduszu dożywotnich emerytur, gdyby zakład źle zarządzał pieniędzmi ubezpieczonych).

Ustawa przewiduje również ograniczenia możliwości inwestowania pieniędzy zgromadzonych przez emerytów poza Polską - do maksymalnie 5% wartości aktywów funduszu. W opinii UE, podobne ograniczenie łamie unijną zasadę swobody przepływu kapitału. "Uważamy jednak, że każde państwo Wspólnoty może tworzyć własne regulacje w tym zakresie, i my chcemy, aby środki polskich emerytów były lokowane w Polsce" - wyjaśnił senatorom wiceminister M. Bucior.

Tego samego dnia Komisja Rodziny i Polityki Społecznej rozpatrywała ustawę o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.

Senatorowie wysłuchali informacji o sejmowej nowelizacji, przedstawionej przez wiceministra pracy i polityki społecznej M. Buciora. Wyjaśnień udzielała także Janina Suzdorf, naczelnik wydziału w tym resorcie. Ponadto zapoznano się z uwagami Małgorzaty Rusewicz z Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych "Lewiatan". Swoje uwagi o charakterze legislacyjnym zgłosiło senackie biuro legislacyjne.

Nowelizacja rozpatrywana przez komisję zakłada m.in., że urlopy macierzyńskie, choć dłuższe, będą składały się od 2010 r. z części obligatoryjnej - 20 tygodni - i fakultatywnej, która docelowo w 2014 r. ma wynieść 6 tygodni. Wprowadza także tzw. urlopy tacierzyńskie, czyli fakultatywną część urlopu, przysługującą tylko ojcom - jeśli mężczyzna go nie wykorzysta, urlop przepada. Zostanie on wprowadzony od 2010 r. Na początku będzie to tylko tydzień, ale w 2011 r. - już dwa. Ojciec będzie mógł wziąć urlop w dowolnym okresie w ciągu roku. Obecnie ma możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego w sytuacji, gdy matka wykorzysta co najmniej 14 tygodni urlopu i zrezygnuje z pozostałej jego części.

Nowelizacja stwarza także możliwość przeznaczania środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na tworzenie przyzakładowych żłobków i przedszkoli oraz finansowanie z tego funduszu opieki nad dziećmi przebywającymi w tych placówkach. Przewidziano również zwiększenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za osoby korzystające z urlopu wychowawczego. Podniesiona zostanie też podstawa składki na ubezpieczenie rentowe i emerytalne za takie osoby do poziomu wynagrodzenia osiąganego przed przejściem na ten urlop, nie więcej jednak niż 60% przeciętnego wynagrodzenia. Wydłużono także maksymalny okres otrzymywania świadczeń chorobowych przez kobiety ciężarne.

W wyniku głosowania Komisja Rodziny i Polityki postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 3 poprawek, przede wszystkim o charakterze legislacyjnym, do rozpatrzonej nowelizacji kodeksu pracy. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Jana Rulewskiego.

* * *

Podczas posiedzenia Komisji Ustawodawczej przeprowadzono pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie uczenia pamięci błogosławionego arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego (1858-1941), wielkiego Polaka i Pasterza Kościoła katolickiego.

W imieniu wnioskodawców projektu uchwały głos zabrała senator Janina Fetlińska, która przedstawiła sylwetkę arcybiskupa A.J. Nowowiejskiego. Omawiając jego drogę życiową i dokonania, szczególnie podkreśliła potrzebę uznania przez potomnych jego zasług w 150. rocznicę urodzin i 100. rocznicę konsekracji biskupiej, przypadające w roku 2008. Informację o arcybiskupie uzupełnił senator Jan Wyrowiński, który poparł wniosek w sprawie podjęcia uchwały mającej na celu uczczenie pamięci tego wielkiego Polaka, kapłana i wychowawcy.

Podczas posiedzenia uwag do projektu uchwały nie zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

W dyskusji projekt nie budził również zastrzeżeń senatorów. Zaproponowano jedynie wprowadzenie drobnych zmian w treści uchwały w postaci poprawki. W głosowaniu przedstawiony wniosek w tej sprawie przyjęto jednomyślnie. Do złożenia sprawozdania w tej sprawie podczas drugiego czytania na posiedzeniu Senatu została wybrana senator Grażyna Sztark.

Zgodnie z propozycją Komisji Ustawodawczej, treść uchwały otrzymała brzmienie:

"Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 150-lecie urodzin i 100. rocznicę konsekracji biskupiej Antoniego Juliana Nowowiejskiego oddaje hołd jednemu z najwybitniejszych pasterzy Kościoła katolickiego w międzywojennej Polsce, znanemu działaczowi społecznemu i mężowi stanu.

Błogosławiony Arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski urodził się 11 lutego 1858 roku we wsi Lubienie pod Opatowem. W 1873 roku przeniósł się do Płocka, gdzie w 1874 roku wstąpił do Seminarium Duchownego. W 1878 roku został skierowany na studia teologiczne w Akademii Duchownej w Petersburgu, które ukończył w 1882 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 1881 roku. Był wykładowcą teologii w Seminarium Duchownym w Płocku, a w latach 1901-1908 roku pełnił funkcję rektora tej uczelni. Był ponadto wikariuszem generalnym i prepozytem kapituły katedralnej płockiej. 12 czerwca 1908 roku papież Pius X powołał go na Biskupa Płockiego.

Przez 33 lata kierował prastarą Diecezją Płocką, pełniąc jednocześnie odpowiedzialne funkcje w odradzającej się do bytu państwowego Ojczyźnie i w Episkopacie Polski. W 1917 roku Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powołała go na członka Rady Stanu. Przez kilka lat był sekretarzem generalnym Episkopatu Królestwa Polskiego, a potem Metropolii Warszawskiej. W 1925 roku został pierwszym w Polsce prezesem Związku Misyjnego Duchowieństwa, organizacji niezwykle zasłużonej dla krzewienia misji. W swej działalności pasterskiej i społecznej wiele troski poświęcił rodzinie, w której upatrywał fundament zdrowego organizmu państwa. Wskazywał na niezbędny w wychowaniu młodych pokoleń wspólny trud wychowawczy rodziców, szkoły i Kościoła. W czasach najazdu bolszewickiego trwał w swej biskupiej siedzibie, organizował pomoc charytatywną, umacniał ducha księży i postawy patriotyczne ludności. W czasach pokoju budował gmachy Seminarium Duchownego w Płocku, odrestaurował Katedrę Płocką, otworzył pierwsze w Królestwie Polskim Muzeum Diecezjalne. Skutecznie wzywał księży do wznoszenia domów parafialnych, które stały się znaczącymi placówkami życia kulturalnego na północnym Mazowszu. Zasłynął rozległą twórczością naukową, jest autorem wielu znakomitych prac historycznych i teologicznych. Szczególnie znane dzieła to «Monografia historyczna Płocka», która do dziś stanowi bezcenne źródło wiedzy o mieście władców polskich Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego, oraz «Wykład liturgii Kościoła katolickiego», pozostający do dziś najpoważniejszą publikacją dotyczącą liturgii katolickiej w języku polskim.

W 1930 roku Pius XI obdarzył go godnością Arcybiskupa Silneńskiego. W 1931 roku otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta. W tym samym roku Uniwersytet Warszawski nadał mu doktorat honoris causa. Swoje szlachetne życie zakończył 28 maja 1941 roku wskutek tortur, głodu i wyczerpania fizycznego w obozie niemieckim w Działdowie. Do dziś nieznane jest miejsce Jego pochówku.

Sługa Boży Jan Paweł II, beatyfikując 13 czerwca 1999 roku na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie 108 polskich męczenników «brunatnego totalitaryzmu», postawił na ich czele właśnie Arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej uznaje życie i działalność błogosławionego Arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego za chlubny przykład heroizmu obywatela i kapłana, za wzór działacza społecznego, którego praca nad duchowością narodu, obroną jego godności w chwilach największych prób dowodziła heroicznego umiłowania Boga i Ojczyzny. Senat oddaje hołd błogosławionemu Arcybiskupowi Antoniemu Julianowi Nowowiejskiemu, uznając, iż jest człowiekiem godnym najwyższego uznania i należnej czci. Stanowi wzór do naśladowania dla kolejnych pokoleń Polaków.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się do środowisk wychowawczo-oświatowych i naukowych z apelem o popularyzowanie wiedzy o postaci i zasługach tego wielkiego Polaka, Pasterza, Wychowawcy i Patrioty.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej z uznaniem odnosi się do inicjatywy władz kościelnych oraz władz samorządowych, aby uczcić pamięć Arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego poprzez utworzenie w Działdowie, w budynku obozowym, w którym Go więziono, hospicjum oraz zakładu leczniczo-opiekuńczego.

Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski»".

Podczas posiedzenia Komisji Ustawodawczej przeprowadzono także pierwsze czytanie projektu uchwały w 70. rocznicę śmierci Arcybiskupa Józefa Teofila Teodorowicza.

Projekt uchwały oraz sylwetkę arcybiskupa J.T. Teodorowicza zaprezentował przedstawiciel wnioskodawców senator Łukasz Abgarowicz. Senator przypomniał, że w bieżącym roku obchodzimy 70. rocznicę śmierci tego zasłużonego Polaka, patrioty, posła na Sejm Ustawodawczy, senatora Rzeczypospolitej, obrońcy Lwowa.

Przedstawicielka senackiego Biura Legislacyjnego nie zgłaszała uwag do przedstawionego projektu. Projekt nie budził również zastrzeżeń senatorów. W krótkiej dyskusji, w której udział wzięli senatorowie Krzysztof Kwiatkowski, Leon Kieres, Ł. Abgarowicz i J. Felińska, zaproponowano przyjęcie uchwały bez poprawek. W wyniku głosowania komisja przyjęła przedstawiony wniosek jednomyślnie. Do przedstawienia sprawozdania komisji podczas drugiego czytania upoważniono senatora L. Kieresa.

Komisja Ustawodawcza zaakceptowała następujący tekst uchwały w 70. rocznicę śmierci arcybiskupa J.T. Teodorowicza:

"Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 70. rocznicę śmierci Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Józefa Teofila Teodorowicza, ordynariusza lwowskiego obrządku ormiańskiego, posła i senatora Drugiej Rzeczypospolitej, wobec Jego wielkich zasług dla odrodzenia niepodległego państwa polskiego, wdzięczny za Jego świadectwo heroicznego patriotyzmu, pomny Jego roli kościelnego i narodowego autorytetu, uznając, że Jego postać uosabia najlepsze tradycje Rzeczypospolitej, pragnąc utrwalić Jego sławę wielkiego mówcy, wybitnego myśliciela i pisarza, honorując Jego ofiarną pracę na rzecz Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego, przypominając, że po Jego śmierci cała Rzeczpospolita okryła się żałobą, składa hołd najwybitniejszemu z polskich Ormian, gente Armenus, natione Polonus.

Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor «Polski»".

Tego samego dnia Komisja Ustawodawcza rozpatrzyła ustawę z 21 listopada br. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

W tej części posiedzenia uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości - dyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego Wojciech Sardakuła, jego zastępczyni Grażyna Stanek, sędzia w tym departamencie Marcin Kowal oraz prokurator z Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Prawa Europejskiego Beata Hlawacz.

Rozpatrywaną nowelizację sejmową omówił dyrektor W. Sardakuła. Włącza ona do polskiego porządku prawnego decyzję ramową Rady 2006/783/WSiSW z 6 października 2006 r. Wprowadzane regulacje umożliwiają, pomiędzy krajami członkowskimi UE, uznawanie orzeczeń (nakazy konfiskaty) wydanych przez właściwy sąd karny, które po implementacji do polskiego systemu prawa będą oznaczać wszelkie nałożone orzeczeniem sądu polskiego postaci przepadku, wskazane w przepisach kodeksu karnego i kodeksu karnego skarbowego.

Przedstawicielka senackiego biura legislacyjnego zwróciła uwagę na pewne nieścisłości w sformułowaniu niektórych przepisów ustawy i przedstawiła kilka uwag oraz propozycji poprawek. Miały one charakter doprecyzowujący i uściślający zapisy ustawy sejmowej.

Po krótkiej dyskusji oraz wyjaśnieniach złożonych przez przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości senator K. Kwiatkowski zaproponował wprowadzenie czterech poprawek do ustawy. W głosowaniu Komisja Ustawodawcza odrzuciła jedną nich, poparła natomiast jednomyślnie trzy pozostałe zmiany. Ustalono, że ich wprowadzenie zarekomenduje Izbie senator Bohdan Paszkowski.

* * *

Senatorowie z Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej na swym posiedzeniu rozpatrywali ustawę o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z nowelizacją uchwaloną przez Sejm, jednostki samorządu terytorialnego będą mogły otrzymywać dotacje z budżetu państwa na budowę lub remonty dróg lokalnych. Środki na drogi lokalne będzie rozdzielał minister spraw wewnętrznych i administracji.

Pod koniec października Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie "Narodowego programu przebudowy dróg lokalnych w latach 2008-2011". Zgodnie z nim do 2011 r. ma być zbudowanych lub przebudowanych około 6000 kilometrów dróg gminnych i powiatowych. Celem tego programu jest pomoc samorządom w inwestowaniu w drogi lokalne, tak aby podnosić ich standard.

W latach 2009-2011 na realizację samorządowych inwestycji drogowych przeznaczonych zostanie 6 mld zł - po 3 mld zł z budżetu państwa i budżetów samorządów terytorialnych. W każdym roku obowiązywania programu na jego realizację rząd i samorządy przeznaczą po 1 mld zł (łącznie 2 mld zł). Połowa pieniędzy przeznaczona będzie na drogi powiatowe, a połowa na gminne.

Sejm nie zaakceptował poprawki PiS, w której proponowano, by pieniądze na drogi były przydzielane nie przez szefa MSWiA, ale przez ministra infrastruktury, który w tej sprawie musiałby się porozumieć z ministrem rolnictwa.

W trakcie dyskusji nad rozpatrywaną nowelizacją senatorowie zgłosili propozycje poprawek. Nie zyskały one jednak akceptacji większości komisji. W wyniku głosowania Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej opowiedziała się za przyjęciem bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Postanowiono, że takie stanowisko przedstawi Izbie senator Marek Konopka. Na sprawozdawcę wniosku mniejszości zaś wybrano senatora Władysława Dajczaka.

Następnie senatorowie z Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej rozpatrywali ustawę o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela. Zmiany uchwalone przez Sejm przewidują uregulowanie czasu pracy nauczycieli zarówno w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin, jak również zajęć pozalekcyjnych.

W nowelizacji wprowadzono też nowe wskaźniki wynagrodzeń, które po odniesieniu do kwoty bazowej w danym roku będą określać wysokość wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. W ustawie sejmowej zaproponowano ponadto zniesienie obowiązku corocznego ustalania regulaminu wynagrodzeń przez organy prowadzące, będące jednostkami samorządu terytorialnego. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zdecydowała o przyjęciu nowelizacji sejmowej bez poprawek. Ustalono, że sprawozdanie komisji na posiedzeniu plenarnym przedstawi senator Sławomir Sadowski.

Podczas posiedzenia Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej rozpatrzyła także wstępnie ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Celem ustawy uchwalonej przez Sejm jest określenie na nowo zasad współpracy podmiotu publicznego i partnera prywatnego w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, Sejmowa ustawa uchyla ustawę z 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Nowa ustawa ma ułatwić i uprościć procedurę zawierania umów o partnerstwie publiczno-prywatnym, aby zachęcić do uczestnictwa w nim, m.in. poprzez określenie dużej swobody kształtowania umowy.

Umowa powinna określać skutki nienależytego wykonania i niewykonania zobowiązania, w szczególności kary umowne lub obniżenie wynagrodzenia partnera prywatnego albo utworzonej w celu realizacji umowy spółki.

Zgodnie z rozpatrywaną ustawą przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia, oparta na podziale zadań i ryzyka pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Ustawa nie określa szczegółowo, co to jest ryzyko ani nie ustala jakiejkolwiek zasady podziału tego ryzyka.

W ustawie sejmowej zawarto szeroką definicję przedsięwzięcia będącego przedmiotem umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, którego realizowanie zawsze musi być związane z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym. Takim przedsięwzięciem może być budowa lub remont budynku, świadczenie usług, wykonanie dzieła, w szczególności wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podnoszące jego wartość lub użyteczność.

Umowę o partnerstwo publiczno-prywatne podmiot publiczny zawiera z uczestnikiem postępowania, który przedstawił najkorzystniejszą ofertę - przedstawiającą najkorzystniejszy bilans wynagrodzenia i innych kryteriów wynagrodzenia.

Ustawa przewiduje, że dla wykonania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym będzie można zawiązać spółkę kapitałową, tj. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną, oraz spółkę osobową, ale tylko w postaci spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej. W spółkach osobowych podmiot publiczny nie może być jednak komplementariuszem.

W myśl przepisów ustawy organem właściwym w sprawach partnerstwa publiczno-prywatnego będzie minister gospodarki, który w szczególności ma zadanie upowszechniania i promowania partnerstwa publiczno-prywatnego, dokonywania analiz i ocen funkcjonowania partnerstwa publiczno-prywatnego, w tym stanu i perspektyw finansowego zaangażowania sektora prywatnego. Według ustawy, na przedsięwzięcia, które wiążą się z zaangażowaniem środków budżetowych w wysokości przekraczającej 100 mln zł, potrzebna będzie zgoda ministra finansów. Nie będzie ona natomiast wymagana na wykorzystanie środków przeznaczonych na finansowanie programów operacyjnych, o których mowa w ustawie z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

Komisja nie zakończyła prac nad ustawą i postanowiła je kontynuować na następnym posiedzeniu.

* * *

Odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska, podczas którego rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz niektórych innych ustaw.

W posiedzeniu połączonych komisji uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - wicedyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Piotr Łysoń i wicedyrektor Departamentu Prawno-Legislacyjnego Adam Toborek.

Nowelizacja rozpatrywana przez połączone komisje wprowadza zmiany do dotychczasowych uregulowań, wynikające z doświadczeń w realizacji unijnego programu "Leader". Program "Leader", wdrażany we wszystkich krajach wspólnotowych, jest bardzo istotny dla Komisji Europejskiej. Polska zamierza wydatkować na jego realizację 4,7% całego budżetu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), czyli około 787 mln euro.

Nowelizacja zmienia także przepisy dotyczące wdrażania pomocy technicznej w ramach PROW na lata 2007-2013 oraz nadzoru nad wydatkowaniem unijnych pieniędzy. Fundusze te pochodzą z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), a kontrole nad ich wydatkowaniem sprawuje obecnie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Nowe przepisy doprecyzowują zasady wyboru lokalnych grup działania (LGD). Chodzi o grupy działające na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i aktywizacji społeczności lokalnych. Uczestniczyć w nich mogą mieszkańcy, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe oraz samorządy gminne i powiatowe. Nadzór nad postępowaniem wyborczym lokalnej grupy działania będzie miał minister rolnictwa. W wypadku sporu pomiędzy grupą lokalną a samorządem województwa projektowane przepisy przyznają LGD prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Nowelizacja ustawy reguluje również tryb przyznawania pomocy technicznej samorządom. Będzie ona polegała na wsparciu finansowym administracji wykonującej zadania służące prawidłowej realizacji programów rozwoju obszarów wiejskich.

Nowe rozwiązania doprecyzowują także zasady funkcjonowania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW). Zadaniem KSOW będzie wspieranie programu rozwoju obszarów wiejskich oraz rozpowszechnianie i wymiana wiedzy na ten temat.

Sejm uchwalił ponadto zmiany w ustawie o podatku rolnym, które zakazują łączenia ulgi inwestycyjnej w podatku rolnym z pomocą uzyskiwaną ze środków unijnych. Nowelizacja ma wejść w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia, z wyjątkiem regulacji podatkowych, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2009 r.

Propozycje wprowadzenia poprawek do sejmowej nowelizacji zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Ostatecznie senatorowie zdecydowali o przyjęciu jednej poprawki do ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz niektórych innych ustaw. Ustalono, że jej wprowadzenie zarekomenduje Izbie na posiedzeniu plenarnym senator Piotr Głowski.

* * *

Senatorowie z Komisji Zdrowia rozpatrywali ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Gośćmi komisji byli sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Jakub Szulc, Waldemar Kowalski i Andrzej Maciążek z Polskiej Izby Ubezpieczeń, a także dyrektor Departamentu Ekonomiczno-Finansowego w Narodowym Funduszu Zdrowia Dariusz Jarnutowski i zastępca dyrektora Departamentu ds. Służb Mundurowych Sławomir Płonkowski.

Sejmową nowelizację omówił wiceminister zdrowia J. Szulc. Zakłada ona zniesienie obowiązku przekazywania przez zakłady ubezpieczeń opłaty ryczałtowej na rzecz NFZ i przeznaczenie zgromadzonych wcześniej środków na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Do rozpatrywanej ustawy sejmowej żadnych uwag nie zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

W trakcie dyskusji senator Stanisław Karczewski zgłosił wniosek o odrzucenie ustawy sejmowej. W głosowaniu komisja odrzuciła ten wniosek, a następnie przyjęła ustawę bez poprawek. Na sprawozdawcę stanowiska komisji na posiedzeniu plenarnym Izby wybrano senatora Władysława Sidorowicza, na sprawozdawcę wniosku mniejszości, dotyczącego jej odrzucenia, natomiast - senatora S. Karczewskiego.

Tego samego dnia senatorowie zapoznali się z informacją Ministerstwa Zdrowia na temat kalendarza szczepień ochronnych, zgodnie z rekomendacjami Pediatrycznej Grupy Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych. Informację przedstawił główny inspektor sanitarny Andrzej Wojtyła. Przypomniał, że organizację szczepień ochronnych w Polsce reguluje ustawa z 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach oraz rozporządzenie ministra zdrowia. Realizacja, opracowanego w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, Programu Szczepień Ochronnych jest jednym z najważniejszych zadań mających wpływ na zdrowie społeczeństwa. Zgodnie z kalendarzem szczepień ochronnych, zakup szczepionek (w zakresie szczepień obowiązkowych) odbywa się na podstawie, zatwierdzonego przez Ministerstwo Zdrowia, Programu Szczepień Ochronnych, przedłożonego uprzednio przez głównego inspektora sanitarnego.

Wiceminister A. Wojtyła poinformował, że kalendarz szczepień składa się z dwóch podstawowych części:

  • szczepienia obowiązkowe - tzw. kalendarz szczepień, w całości finansowany z budżetu Ministra Zdrowia,
  • szczepienia zalecane - koszt szczepionki ponosi osoba poddająca się szczepieniu, badanie kwalifikacyjne i iniekcje finansowane są natomiast przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Główny inspektor sanitarny podkreślił, że koszty szczepień ochronnych w ostatnich latach w Polsce zwiększają się ze względu na wprowadzanie nowych preparatów i wzrost liczby urodzeń. Trudności związane z finansowaniem Programu Szczepień Ochronnych nasilają się w ostatnich latach, co jest bezpośrednio związane z ograniczeniami budżetowymi Ministerstwa Zdrowia. Nie tylko hamuje to reformę Programu Szczepień Ochronnych, wynikającą ze zmieniającej się sytuacji epidemiologicznej, ale również zagraża kontynuacji aktualnie obowiązującego PSO. Zdaniem wiceministra, konieczne jest wprowadzenie takich zmian w przepisach, aby Narodowy Fundusz Zdrowia mógł również finansować zakup preparatów do PSO.

Jak poinformował wiceminister A. Wojtyła, w bieżącym roku kalendarz szczepień obowiązkowych będzie kosztował budżet państwa blisko 69 mln zł. W 2006 r. preparaty na obowiązkowe szczepienia kosztowały 63 mln zł, a w 2007 r. - ponad 61 mln zł. Jak wyjaśnił, w 2007 r. przeznaczono 1,5 mln zł na szczepienia przeciwko meningokokom w wybranych grupach ryzyka. W ubiegłym roku dochodziło bowiem do wzmożonych zakażeń tymi bakteriami, m.in. w województwach opolskim i śląskim, i tam właśnie zastosowano szczepienia. Zdaniem wiceministra zdrowia, efekt był widoczny w szybkim czasie, w br. takich zakażeń właściwie nie było. "Zobaczymy, czy jest to stały trend, czy zmniejszenie zakażeń wystąpi tylko w tym roku" - podkreślił wiceminister. Jak stwierdził, wpływ na zmniejszenie zakażeń bakteriami tego typu ma - oprócz szczepień - edukacja społeczeństwa na temat możliwości zachorowania, m.in. poprzez picie napojów z jednej butelki.

Główny inspektor sanitarny podkreślił, że odporność zbiorowa przy zaszczepieniu ponad 90% populacji (tak jak w naszym kraju) znacznie wzrasta i skutecznie przeciwdziała szerzeniu się zakażeń. Dlatego - jak mówił - warto szczepić. Dodał, że Główny Inspektorat Sanitarny musi walczyć z ruchami antyszczepionkowymi, które w Polsce są coraz bardziej aktywne. Zaapelował do senatorów, jako lokalnych polityków, o podejmowanie działań służących informowaniu społeczeństwa o udowodnionych naukowo pozytywnych aspektach szczepień.

Tego samego dnia z okazji jubileuszu 50-lecia Ruchu Honorowego Krwiodawstwa Polskiego Czerwonego Krzyża oraz przypadającej w przyszłym roku 90. rocznicy istnienia Polskiego Czerwonego Krzyża senatorowie spotkali się z jego przedstawicielami. W tej części posiedzenia udział wzięła wicemarszałek Krystyna Bochenek.

Podczas dyskusji Elżbieta Śmietanko, Jerzy Karnaus oraz Sławomir Kaczyński zapoznali senatorów z najważniejszymi problemami dotyczącymi działalności PCK. Poruszono problem zbyt małego zapasu krwi, którym dysponuje publiczna służba krwi, a także zapewnienia nakładów finansowych na ten cel. Senatorowie zadeklarowali gotowość pomocy legislacyjnej, która umożliwi sprawne funkcjonowanie PCK.

* * *

Na swym posiedzeniu Komisja Spraw Unii Europejskiej, zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, zaopiniowała następujące projekty aktów prawnych UE.

Rozpatrzenie w trybie art. 6 ust. 1

  • Wniosek w sprawie decyzji Rady zezwalającej na wprowadzenie do obrotu na mocy rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję MON89788 (MON-89788-1), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych; COM(2008)669, sygn. Rady UE 14683/08.

Instytucja wiodąca: Ministerstwo Zdrowia.

Referent: senator Grzegorz Wojciechowski.

Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Adam Fronczak.

Komisja Spraw Unii Europejskiej przyjęła opinię, w której nie poparła projektu decyzji Rady.

  • Wniosek w sprawie decyzji Rady zezwalającej na wprowadzenie do obrotu na mocy rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady produktów zawieraj¹cych genetycznie zmodyfikowany rzepak T45 (ACS-BNØØ8-2), sk³adaj¹cych siź z niego lub z niego wyprodukowanych; COM(2008)678, sygn. Rady UE 15039/08.

Instytucja wiodąca: Ministerstwo Zdrowia.

Referent: senator G. Wojciechowski.

Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu A. Fronczak.

Komisja Spraw Unii Europejskiej przyjęła opinię, w której nie poparła projektu decyzji Rady.

  • Wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie sieci ostrzegania o zagrożeniach dla infrastruktury krytycznej (CIWIN); COM(2008) 676, sygn. Rady UE 15041/08.

Instytucja wiodąca: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Referent: senator Piotr Głowski.

Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Antoni Podolski.

Komisja Spraw Unii Europejskiej poparła projekt decyzji Rady.

  • Opinia Komisji na mocy art. 251 ust. 2 akapit trzeci lit. c) Traktatu WE dotycząca poprawek Parlamentu Europejskiego do wspólnego stanowiska Rady w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2003/87/WE w celu uwzględnienia działalności lotniczej w systemie handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie - zmieniająca wniosek Komisji na mocy art. 250 ust. 2 Traktatu WE; COM(2008) 548, sygn. Rady UE 13284/08.

Instytucja wiodąca: Ministerstwo Środowiska.

Referent: senator Stanisław Iwan.

Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Bernard Błaszczyk.

Komisja Spraw Unii Europejskiej poparła projekt opinii Komisji.

  • Wnioski nierozpatrywane - propozycja zaakceptowana przez komisję:

  • w trybie art. 6 ust. 4: COM(2008) 702 , COM(2008) 684,
  • w trybie art. 6. ust. 1: COM(2008) 695, COM(2008) 677, COM(2008) 658, COM(2008) 653, COM(2008) 650, COM(2008) 640, COM(2008) 627, COM(2008) 625, COM(2008) 608, COM(2008) 607, COM(2008) 606, COM(2008) 605.

* * *

Senatorowie z Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Spraw Unii Europejskiej spotkali się z Benitą Ferrero-Waldner, komisarzem Unii Europejskiej ds. stosunków zewnętrznych i europejskiej polityki sąsiedztwa. W posiedzeniu uczestniczyli także posłowie z sejmowych komisji: spraw zagranicznych i ds. Unii Europejskiej.

Podczas spotkania rozmawiano przede wszystkim na temat Partnerstwa Wschodniego i relacji Unii Europejskiej z Rosją. Unijna komisarz podkreśliła znaczenie Partnerstwa Wschodniego jako jednego z ważnych elementów unijnych działań intensyfikujących stosunki z Europą Wschodnią. Jak dodała, w ramach partnerstwa kluczowe są takie elementy, jak m.in. umowy stowarzyszeniowe, współpraca gospodarcza i w ramach regionów oraz wspólna polityka energetyczna.

Komisja Europejska 3 grudnia br. ma przedstawić konkretne propozycje zacieśniania współpracy z sześcioma wschodnimi sąsiadami UE pod nazwą Partnerstwo Wschodnie, którego uroczysta inauguracja zaplanowana jest na czerwiec 2009 r. Partnerstwo Wschodnie - inicjatywa Polski i Szwecji w ramach unijnej Polityki Sąsiedztwa - obejmuje Ukrainę, Mołdawię, Azerbejdżan, Armenię, Gruzję, a w przyszłości w jego ramach ma się znaleźć również Białoruś.

Podczas posiedzenia komisarz B. Ferrero-Waldner odniosła się także do wznowienia rozmów Unii Europejskiej z Rosją na temat nowego porozumienia o współpracy. Jak stwierdziła komisarz, Unia popiera integralność terytorialną Gruzji i podczas ostatnich rozmów z Rosją dała jej to do zrozumienia. Komisarz B. Ferrero-Waldner zwróciła przy tym uwagę, że negocjacje z Rosją będą trwały długo, nie będą proste, ale ważne, by działać na rzecz interesów UE.

Podczas spotkania z senatorami i posłami unijna komisarz mówiła również o przypadających w przyszłym roku rocznicach związanych z "Jesienią Ludów" i zburzeniem Muru Berlińskiego. Jej zdaniem, bez polskich protestów lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ogólnoeuropejska rewolucja nie byłaby możliwa. Podkreśliła pionierską rolę Polski w walce o niepodległość i wyzwolenie spod jarzma komunizmu. Dlatego przyszłoroczna, 5. rocznica wejścia Polski do UE jest tak istotna i symboliczna. Obecnie polsko-szwedzka inicjatywa Partnerstwa Wschodniego wyznacza w polityce UE nowy kierunek i wymiar. To i inne podejmowane przez Unię działania potwierdzają fakt, że UE jest aktorem sceny politycznej, nie zaś politycznym karłem, jak chcą niektóre źródła. Pięć głównych elementów, mających priorytetowy charakter dla Partnerstwa Wschodniego, to: wzajemne więzi polityczne, lepiej i szerzej pojmowana przestrzeń ekonomiczna i tworzenie sieci wolnego handlu na rynku europejskim, bardziej mobilna ludność, zwiększone bezpieczeństwo wewnętrzne oraz wspieranie rozwoju regionalnego. Partnerstwo przyczyni się do rozwoju instytucjonalnego i strukturalnego państwowości zaangażowanych krajów Wschodu i Kaukazu. Przyczyni się również do liberalizacji polityki wizowej w miarę rozwoju programu oraz wzrostu bezpieczeństwa wewnętrznego krajów zaangażowanych.

Komisarz B. Ferraro-Waldner podkreśliła również rolę Polski w zrozumieniu specyfiki Ukrainy i Białorusi. Zaznaczyła, że UE docenia pierwsze kroki Białorusi w kierunku demokratyzacji, niemniej będzie bacznie obserwować realizację zapowiedzi i od tych działań białoruskiego rządu uzależniać będzie podejmowane kroki w kierunku stopniowego włączania Białorusi do partnerstwa. W odniesieniu do stosunków UE-Rosja komisarz zapewniła, że Unia nie wróci do status quo sprzed konfliktu gruzińskiego, ale widzi konieczność prowadzenia rozmów, choć nie według dawnych zasad. Podkreśliła, że zasada integralności terytorialnej Gruzji jest niepodważalna. Kwestie zapewnienia poszkodowanym pomocy humanitarnej i odbudowy zniszczeń również nie podlegają dyskusji.

Na zakończenie spotkania komisarz oddała hołd działalności papieża Jana Pawła II, podkreślając jego znaczenie i wkład w rewolucję 1989 r. oraz rolę w powstaniu nowego ładu światowego.

W dyskusji, w której wzięli udział senatorowie Włodzimierz Cimoszewicz i Dorota Arciszewska-Mielewczyk oraz posłowie: Jan Religa, Dorota Wróbel, Janusz Piechociński, Marek Borowski i Andrzej Gałażewski, najczęściej poruszanymi tematami były kwestie współpracy z Rosją, sytuacja na Białorusi oraz poparcie Unii dla polskich stoczni i tarczy antyrakietowych w Polsce i Czechach. Mówiono również o konflikcie gruzińskim i ratyfikacji Traktatu Lizbońskiego.


Poprzedni fragment, następna część, spis treści