Oświadczenie skierowane do sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych Jarosława Dudy

Moje oświadczenie dotyczy inicjatywy przekazania samorządom środków na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych.

Gdy pełniłem dyżury senatorskie, wielokrotnie zgłaszali się do mnie przedstawiciele organizacji pozarządowych. Sygnalizowali problem związany z inicjatywą przekazania samorządom środków na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych.

W związku z tym zwracam się do Pana Ministra z propozycją zawieszenia do dnia 1 stycznia 2010 r. decyzji o przekazaniu samorządom wojewódzkim i powiatowym środków na realizację zadań określonych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 7 lutego 2008 r. i cofnięcia decyzji o rozwiązaniu zawartych pomiędzy PFRON a organizacjami pozarządowymi porozumień w ramach programu Partner III.

Inicjatywa przekazania samorządom środków na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych jest ze wszech miar słuszna, jednak jej wdrożenie pozostawia wiele do życzenia. Obecnie część instytucji samorządowych nie jest gotowa do przejęcia zadań realizowanych dotychczas przez oddziały PFRON. Głównym powodem takiego stanu rzeczy jest brak informacji na temat kwot, które zostaną przekazane, oraz pełnych wykazów zawartości merytorycznej i finansowej porozumień zawieranych w ramach programu Partner III.

Wycofanie się w tym momencie przez PFRON z finansowania zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej rodzi wiele negatywnych skutków.

Przerwanie ciągłości rehabilitacji w przypadku niektórych schorzeń, na przykład stwardnienia rozsianego, może mieć nieodwracalne i katastrofalne skutki.

Zagrożone może być istnienie wielu organizacji pozarządowych, z uwagi na perspektywę uruchomienia finansowania najwcześniej w połowie 2009 r.

Zagrożone może być także istnienie wielu stałych placówek, ponieważ rezygnować z pracy będzie wykwalifikowany personel, który ze względu na brak możliwości finansowania etatów będzie zmuszony szukać nowego zatrudnienia.

Złamana zostanie zasada zaufania obywateli do państwa; organizacje pozarządowe w dobrej wierze zawierały wieloletnie porozumienia w ramach programu Partner III, na tej podstawie planując swoje działania i rozwój. Zerwanie porozumień z dnia na dzień i niemożność przejęcia tego zobowiązania przez samorządy budzi poważne wątpliwości.

W nierówny sposób traktowane są różne instytucje, które mają realizować zadania określone w rozporządzeniu MPiPS z 7 lutego 2008 r. Samorządy wojewódzkie i powiatowe mogą być informowane o wysokości środków przekazanych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów o tak zwanym algorytmie dopiero na bazie zatwierdzonego i przyjętego budżetu. PFRON dysponuje już zaś wiedzą o wysokości środków przeznaczonych na rehabilitację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych w zakresie zadań ogłaszanych centralnie przez tę instytucję, opierając się na projekcie planu finansowego na rok następny. Powoduje to, że PFRON ogłosi konkursy już w roku 2008, a samorządy ze względu na wymagane procedury ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie będą musiały czekać z ich ogłoszeniem przynajmniej do połowy 2009 r.

Samorządy wojewódzkie i powiatowe zostaną obarczone kolejnymi zadaniami bez przekazania na ten cel dodatkowych, a przynajmniej wystarczających środków finansowych. W takiej sytuacji ze względu na brak środków finansowych zagrożona jest realizacja zadań przez organizacje pozarządowe. Dodatkowym problemem jest fakt, że nie ma żadnych gwarancji, iż środki przekazane przez PFRON zostaną wykorzystane na zadania zbieżne z tymi finansowanymi w ramach programu Partner III. Decyzja o podziale środków będzie bowiem każdorazowo podejmowana przez sejmiki wojewódzkie i rady powiatów.

Radykalnie zmieniona zostanie polityka finansowania działań stałych realizowanych przez organizacje pozarządowe. Obecnie ze środków PFRON mogły one finansować wydatki z okresu przed podpisaniem umowy, na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie taka sytuacja jest niemożliwa. Oznacza to, że organizacje pozarządowe będą pozbawione możliwości korzystania ze środków PFRON przez co najmniej pół roku.

Jestem przekonany, że przekazanie finansowania działań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej samorządom powinno zostać poprzedzone wielowątkowymi konsultacjami społecznymi.

W związku z tą sytuacją spotkałem się z przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz urzędnikami samorządu województwa łódzkiego i gminy Łódź, otrzymałem propozycję konkretnych rozwiązań, które moim zdaniem powinny być wzięte pod uwagę w trakcie prac nad trybem zlecania omawianych zadań.

Samorządy województw i samorządy powiatowe powinny być informowane o wysokości środków z algorytmu najpóźniej do połowy października roku poprzedzającego rok realizacji zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej. Powinno to się odbywać na podstawie projektu budżetu państwa z zachowaniem formuły, że "środki mogą ulec zmianie po przyjęciu budżetu, ale nie mogą zostać zmniejszone". Da to możliwość ogłaszania konkursów do 30 listopada roku poprzedniego.

Należy umożliwić samorządom zawieranie z organizacjami pozarządowymi takich umów, które pozwolą na finansowanie zadań od początku kolejnego roku.

Zapewnić trzeba podział środków finansowych w kolejnych latach w taki sposób, by zagwarantować finansowanie działań organizacji pozarządowych w podobnej wysokości, jak to było planowane na podstawie porozumień zawartych w ramach programu Partner III.

Konieczne jest wprowadzenie możliwości realizowania działań jednorazowych, tak zwanych imprez integracyjnych, na podstawie konkursów, które będą ogłaszane kilka razy w roku, należy zatem zachować mechanizm podobny do tak zwanego modułu B programu Partner III.

Stworzyć trzeba taki system aktualizacji wysokości środków z algorytmu, by kwota na zadania o charakterze regionalnym nie była mniejsza niż w roku poprzednim i była dodatkowo aktualizowana o wskaźnik inflacji.

Zagwarantować należy takie rozwiązanie prawne, które umożliwi samorządom przejęcie pracowników merytorycznych odpowiedzialnych obecnie w PFRON za realizację programu Partner III oraz zapewni środki finansowe na ten cel.

Krzysztof Kwiatkowski