Warszawa, 200.03.07

Złagodzeniu niekorzystnych następstw reformy administracyjnej kraju dla miast, które w jej wyniku miały utracić status miasta wojewódzkiego, służyć miał program rządowy "Dialog i Rozwój". Posiadał on formę programu pilotażowego, dlatego środki jakie w jego ramach zostały uruchomione były stosunkowo niewielkie (ok. 120 tys. złotych na jedno miasto). Program zakładał możliwość dofinansowania projektów o charakterze prorozwojowym. W tym celu spełniać one musiały określone kryteria ustalone przez koordynatora Programu.

Jak wynika ze sprawozdania z realizacji programu "Dialog i Rozwój", które zostało przedstawione Radzie Ministrów w dniu 7 grudnia 1999 r. przez jego koordynatora - Panią Grażynę Gęsicką, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - wsparcie na realizację konkretnych przedsięwzięć otrzymały 24 miasta; 6 miast złożyło wnioski nie odpowiadające stawianym kryteriom, a trzy miasta nie wystąpiły o wsparcie z programu.

Jednocześnie na posiedzeniu Rady Ministrów, Prezes Rady Ministrów zobowiązał Rządowe Centrum Studiów Strategicznych do opracowania i przedstawienia Radzie Ministrów analizy dotyczącej wpływu reformy administracyjnej na sytuację byłych miast wojewódzkich. Dokument pt. "Analiza sytuacji byłych miast wojewódzkich" został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 8 lutego 2000 r. Prezentowane w dokumencie wskaźniki, nie dają podstaw do stwierdzenia, że sytuacja tych miast drastycznie się pogorszyła pomimo subiektywnych odczuć spadku prestiżu miast. Nie odbiega ona od sytuacji innych miast, w odniesieniu do problemów rynku pracy czy sytuacji finansowej. Ta ostatnia, wyrażona w postaci dochodów i wydatków byłych miast wojewódzkich wskazuje, że należą one do najwyższych na tle innych miast powiatowych. Podobne wnioski wynikają z kolejnej analizy sporządzonej przez RCSS w lipcu 2000 r. Konsekwencje utraty statusu mają zatem raczej charakter ambicjonalny, niż społeczny czy gospodarczy.

Z oceny RCSS wynika, że nawet niewielkie kwotowo wsparcie wynikające z programu było trudne do wykorzystania ze względu na słabe przygotowanie beneficjentów do jego absorpcji. W przywołanej "Analizie..." z lutego 2000 r. znalazły się rekomendacje pod adresem byłych miast wojewódzkich. Miały one formę zaleceń zorientowanych na wykorzystanie już istniejącego potencjału miast, wzmocnienie ich konkurencyjności, a zwłaszcza kwestie uwzględnienia tych ośrodków w powstających strategiach rozwoju regionalnego. Jako bardzo ważne zadanie uznano opracowanie programu pomocowego dla tych miast, który umożliwiłby zwiększenie ich możliwości absorpcyjnych w zakresie korzystania z funduszy pomocowych, w tym przede wszystkim z funduszy zagranicznych. Z inicjatywy Prezesa RCSS program taki, mający na celu wsparcie rozwoju i przekształceń funkcjonalnych byłych miast wojewódzkich, został opracowany przez Polską Agencję Rozwoju Regionalnego.

Wobec ograniczonych środków własnych, byłe miasta wojewódzkie winny podejmować intensywne starania zmierzające do pozyskiwania środków zewnętrznych. Kluczowym warunkiem uzyskania przez te miasta środków z zewnątrz jest uwzględnienie ich problemów w strategiach rozwoju województw oraz w programach wojewódzkich. Zgodnie z ustawą z dnia 12 maja 2000 r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, strategia rozwoju województwa oraz przygotowany na jej podstawie program wojewódzki, to dwa zasadnicze dokumenty, w oparciu o które inicjowane będzie wsparcie budżetu państwa. Od aktywności samorządów, skorelowania strategii rozwoju tych miast ze strategiami rozwoju województw, zależy więc w dużym stopniu wielkość uzyskiwanej pomocy.

Powyższe informacje nie dają podstaw do stwierdzenia szczególnie niekorzystnych następstw reformy dla byłych miast wojewódzkich. Reforma administracyjna, której istotą było zwiększenie uprawnień samorządów w zarządzaniu krajem, stworzyła byłym miastom wojewódzkim nowe szanse rozwoju. Przyjmując status powiatów grodzkich miasta te pozyskały zwiększony zakres zadań i kompetencji. Sytuacja ta stanowi wyzwanie, ale również i szansę dla władz samorządowych, gdyż do nich, w większym stopniu niż dotychczas, należy podejmowanie działań mających na celu rozwój miasta. Sądzę, iż władze samorządowe będą umiały wykorzystać, stworzone dzięki reformie, nowe możliwości rozwojowe. Jak się wydaje, część z tych miast już potrafiła to uczynić.

Z wyrazami szacunku

Jerzy Kropiwnicki