W swym oświadczeniu pragnę podjąć problem dopłat budżetowych dla przewoźników komunikacji autobusowej, honorujących przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Na podstawie tej ustawy, przed jej nowelizacją, przewoźnicy komunikacji autobusowej otrzymywali na cele przez nią określone dotacje przedmiotowe z budżetu państwa za pośrednictwem ministra transportu i gospodarki morskiej, do którego składali stosowne wnioski. Tryb składania wniosków i warunki udzielania dotacji określone były w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 5 czerwca 1998 r. w sprawie ustalania stawek dotacji przedmiotowych do pasażerskich przewozów autobusowych i kolejowych. Procedura rozliczania wyżej wymienionych dotacji wynikała z rozporządzenia ministra finansów z dnia 11 maja 1991 r. w sprawie zasad i trybu udzielania dotacji przedmiotowych i była stosunkowo prosta. Dotacje z budżetu państwa docierały bowiem bez większych przeszkód do PKS podporządkowanych na początku Ministerstwu Transportu i Gospodarki Morskiej, a potem wojewodom.

Jednak te proste w realizacji zasady zmienił art. 16 ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem reformy ustrojowej państwa. Polega to na tym, że dopłaty dla przewoźników stały się zadaniami własnymi samorządów województw, jednak środki na dopłaty dla przewoźników wciąż planowane są w budżetach organów administracji rządowej, a więc wojewodów nowych szesnastu województw, jako dotacje celowe przekazywane z budżetu państwa na realizację wyżej wymienionych zadań. Samorządy województw zobowiązane są do przekazywania dopłat przewoźnikom na zasadach określonych w cywilnoprawnych umowach, zawieranych pomiędzy samorządami a wymienionymi podmiotami. Dodatkowo w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 5 marca 1999 r., skierowanym do wszystkich wojewodów, zawarte zostały warunki, na jakich wojewodowie mogą przekazywać środki do budżetów województw samorządowych.

Jednym z tych kuriozalnych warunków przekazania z budżetów wojewodów do dyspozycji marszałków województw wyżej wymienionych środków na dopłaty za ulgowe przejazdy dla przewoźników samochodowych minister finansów uczynił tak zwane zestawienia sprzedaży biletów, dokonywane przez stosowne kasy fiskalne. Przewoźnicy, w oczekiwaniu na refundację, zastanawiają się, cóż znaczą te ministerialne zestawienia.

Pytam więc w imieniu przedsiębiorstw i załóg pracowniczych, czekających na należne im z tytułu ulgowych przewozów środki. Po pierwsze, czy reforma nie miała przybliżyć dysponenta budżetowych pieniędzy do celu ich przeznaczenia? Po drugie, czy z dniem 1 stycznia 1999 r. nie mieliśmy obudzić się w lepszej, odbiurokratyzowanej Polsce? Po trzecie, czy wreszcie nie można było zunifikować materii zadań własnych danego organu władzy państwowej w terenie, w tym przypadku samorządu województwa, z zawartością jego budżetu, i tak obecnie kreowanego przez Ministerstwo Finansów?

Panie Premierze! W trosce o zapewnienie płynności finansowej przewoźników komunikacji samochodowej i bezpieczeństwo socjalne ich załóg proszę pana o pilne podjęcie takich działań legislacyjnych, które umiejscowią zarówno zadania związane z dopłatami do ulgowych przejazdów, jak i środki na ich realizację, w kompetencji jednego organu, to jest wojewody lub samorządu województwa, a może wręcz, zgodnie z kierunkiem reformowania struktur władzy w kraju, w starostwach powiatu. Wszak właśnie w strukturach jednego lub kilku powiatów działają w większości przewoźnicy komunikacji samochodowej w Polsce.